Michel De Montaigne

Michel de Montaigne; Fransız düşünür ve yazarıdır (Perigord 1533-ay.y. 1592). 1539′dan sonra Guyenne Koleji’nde yedi yıl okudu. Latin şiirinin tadına vardı, Yunanca öğrendi. 1546′da Bordeaux’da felsefeye başladı, orada karışıklıklar çıkınca Toulouse’a geçip hukuk öğrenimine girişti. Bordeaux belediye başkanı olan (1554) babasıyla Paris’i görmesi, 1555′e rastlar; iki yıl sonra da Belediye Meclisi’ne girecektir. Borueaux’daki mezhep kavgaları (1559) arasında Plutharkos’dan Amyot’un çevirdiği Yaşamlar’ı okudu, görevle Paris’e gidip geldi (1561). Evliliği (1568) mirasın sekiz kardeş arasında bölüşmesi sırasında çiftlik yapına düştü. İlk ürünü de, babasının isteğiyle Fransızcaya aktardığı Raumond Sebond’un Theologia Naturalis eseridir (1569). Ertesi yıl, Belediye Meclisi’ndeki görevinden ayrıldı, Paris’de La Boetie’nin Latince şiirlerin kitaplaştırdı. 1571, yaşamının en kesin köşebaşısıdır. Çiftliğindeki kitaplığına çekildi. Saint Barthelamy kıyımı yılında (1572) denemelerini yazmaya başladı, Plutarkhos’u okumayı sürdürdü. Mezhep savaşlarında kral ordusunda görev alması (1573), dördüncü kızının üç aylıkken ölümü (1574), Paris yolculuğu (1575), Denemelerin iki cilt olarak ilk kez basılışı (1580), İsviçre ve İtalya gezilerinin ardından sunduğu eserini kralın beğenisi, birbirini izleyen acı tatlı yaşam olaylarıdır. 1582′de Bordeaux (Essais) yeni eklemelerle ikinci basımını gerçekleştirdi. Navarra ve Fransa Kralı IV. Henri’yi evinde ağırladı (1584), veba salgınından kaçarak kurtuldu (1585), ikinci kez kralı konuk etti Bordeaux’a (1587), ertesi yıl Denemeler’ in dördüncü basımı için Paris e gitti (1588), 1589 eserinin yeni basımı için hazırlıkla geçti; kitap en olgun biçimine kavuştu, 1590′da kızı evlenince, kendisini Paris’e çağıran kralın mektubuna olumlu yanıt vermedi, kızının kızı olan tek torununu gördükten sonra (1591) öldü (13 Eylül 1592).

İnsanı ve doğayı özgürce tanımak çabası diye tanımlanan yeni düşüncenin ilk aşaması sayılan Montaigne, kendini anlatır gibi göründüğü yazılarında insan düşüncesini yeni bir yola sokmuş, köhne inanışları, doğaya ve akla aykırı alışkanlıkları, safsataları baltalamış, dünya sevgisine, olumlu düşünüşe, gerçekçi edebiyata yol açmış sayılır. “Filozofu yalnızca sistem kuran değil” bize düşünmesini öğreten adam olarak görenler için ise asıl filozof Montaigne, ötekiler ise daha çok bilim adamıdırlar. Gerçekten de Denemeler’in asıl gördüğü iş, bize bir tek insanı (ki Montaigne’in asıl istediği güya buydu), bir düşünüşü, bir bilgi yolunu tanıtmaktan çok, hepimizin günlük yaşamına kadar inerek, bizi yaşarken düşünmeye, düşünürken yaşamaya, kendi kendimizin düşüncesini aşmaya sürmesidir.

Denemeler, (deneme türüne de ad olan yazılarıyla Montaigne; düşünce üretimiyle doğru diye bellenmiş katı kuralların değişebilirlik oranlarını buldu, aklın kuşkusu yoluyla gerçeklere yaklaşma yönetimini edindi, öncelikle kendini gözleyip tanıma ilkesiyle insancıl durumlarda bazı genellemelere gidilebileceğini öğrendi, gözlem gerçeklerini çözümleme yöntemiyle nice pskoloji durumunun aydınlatılabileceğini gördü, her bağnazlığa karşı “örnek insan” (Honnete Homme) hoş görüşüyle düşünce ve felsefe yazısının en çağdaş örneği olan deneme türünü var etti. Eserinden seçmeler son 40 yıl içinde Türkçede birçok kez basıldı.

Michel de Montaigne; Fransız düşünür ve yazarıdır (Perigord 1533-ay.y. 1592). 1539′dan sonra Guyenne Koleji’nde yedi yıl okudu. Latin şiirinin tadına vardı, Yunanca öğrendi. 1546′da Bordeaux’da felsefeye başladı, orada karışıklıklar çıkınca Toulouse’a geçip hukuk öğrenimine girişti. Bordeaux belediye başkanı olan (1554) babasıyla Paris’i görmesi, 1555′e rastlar; iki yıl sonra da Belediye Meclisi’ne girecektir. Borueaux’daki mezhep kavgaları (1559) arasında Plutharkos’dan Amyot’un çevirdiği Yaşamlar’ı okudu, görevle Paris’e gidip geldi (1561). Evliliği (1568) mirasın sekiz kardeş arasında bölüşmesi sırasında çiftlik yapına düştü. İlk ürünü de, babasının isteğiyle Fransızcaya aktardığı Raumond Sebond’un Theologia Naturalis eseridir (1569). Ertesi yıl, Belediye Meclisi’ndeki görevinden ayrıldı, Paris’de La Boetie’nin Latince şiirlerin kitaplaştırdı. 1571, yaşamının en kesin köşebaşısıdır. Çiftliğindeki kitaplığına çekildi. Saint Barthelamy kıyımı yılında (1572) denemelerini yazmaya başladı, Plutarkhos’u okumayı sürdürdü. Mezhep savaşlarında kral ordusunda görev alması (1573), dördüncü kızının üç aylıkken ölümü (1574), Paris yolculuğu (1575), Denemelerin iki cilt olarak ilk kez basılışı (1580), İsviçre ve İtalya gezilerinin ardından sunduğu eserini kralın beğenisi, birbirini izleyen acı tatlı yaşam olaylarıdır. 1582′de Bordeaux (Essais) yeni eklemelerle ikinci basımını gerçekleştirdi. Navarra ve Fransa Kralı IV. Henri’yi evinde ağırladı (1584), veba salgınından kaçarak kurtuldu (1585), ikinci kez kralı konuk etti Bordeaux’a (1587), ertesi yıl Denemeler’ in dördüncü basımı için Paris e gitti (1588), 1589 eserinin yeni basımı için hazırlıkla geçti; kitap en olgun biçimine kavuştu, 1590′da kızı evlenince, kendisini Paris’e çağıran kralın mektubuna olumlu yanıt vermedi, kızının kızı olan tek torununu gördükten sonra (1591) öldü (13 Eylül 1592).

İnsanı ve doğayı özgürce tanımak çabası diye tanımlanan yeni düşüncenin ilk aşaması sayılan Montaigne, kendini anlatır gibi göründüğü yazılarında insan düşüncesini yeni bir yola sokmuş, köhne inanışları, doğaya ve akla aykırı alışkanlıkları, safsataları baltalamış, dünya sevgisine, olumlu düşünüşe, gerçekçi edebiyata yol açmış sayılır. “Filozofu yalnızca sistem kuran değil” bize düşünmesini öğreten adam olarak görenler için ise asıl filozof Montaigne, ötekiler ise daha çok bilim adamıdırlar. Gerçekten de Denemeler’in asıl gördüğü iş, bize bir tek insanı (ki Montaigne’in asıl istediği güya buydu), bir düşünüşü, bir bilgi yolunu tanıtmaktan çok, hepimizin günlük yaşamına kadar inerek, bizi yaşarken düşünmeye, düşünürken yaşamaya, kendi kendimizin düşüncesini aşmaya sürmesidir.

Denemeler, (deneme türüne de ad olan yazılarıyla Montaigne; düşünce üretimiyle doğru diye bellenmiş katı kuralların değişebilirlik oranlarını buldu, aklın kuşkusu yoluyla gerçeklere yaklaşma yönetimini edindi, öncelikle kendini gözleyip tanıma ilkesiyle insancıl durumlarda bazı genellemelere gidilebileceğini öğrendi, gözlem gerçeklerini çözümleme yöntemiyle nice pskoloji durumunun aydınlatılabileceğini gördü, her bağnazlığa karşı “örnek insan” (Honnete Homme) hoş görüşüyle düşünce ve felsefe yazısının en çağdaş örneği olan deneme türünü var etti. Eserinden seçmeler son 40 yıl içinde Türkçede birçok kez basıldı.