Hazin Savaş 1914 - 1918

Uzun bir okuma süresi içinde bitirdiğim, hacimli kitap çok sayıda belgeye dayanarak hazırlanmış, kapsamlı bir araştırma.
Yazarın doktora tezinden de bölümler içeren, tablo ve grafiklerle (tablo düzenleri, şekillerin basit excel çizimleri, doyurucu olamayan sunumlar) desteklenmiş.
Okuma sürecime, İngiliz olmayan bir okuyucu için kitabın ne kadar anlamlıdır? sorusu eşlik etti. Hele de, yeni bir cumhuriyet kuran Türkiye'li bir okur için... Türkiye koca kitapta bir kaç kez geçmekte... Elbette ki, böylesine büyük bir savaşın çok çeşitli evreleri olduğu, yazarın bakışının İngiltere'ye odaklandığı söylenebilir. Ancak, kitabın İngiltere'nin savaşa girme, sürdürme konusunda ortaya koydukları da çok doyurucu değil. Her durumda, bu kitabın Türkçeye çevrilme nedenini açıklamak bence biraz zor...
En çarpıcı bölümler, kitabın sonuna yalaşırken geliyor. Veri analizlerinden çıkarak, savaşın ortaya çıkma süreci, nasıl olup da sürdüğü (grevler, direnişler, hatta Bolşevik devrimi var arka planda), esaret, savaşın bedeli - tazminatlar (Keynes'in yaklaşımlarını oldukça ilginç buldum) bölümlerini çok daha ilginç buldum. Nihayet, son bölümde bulunan fotograflar çok çarpıcı...
Her yanı savaşa bulaşmış bir ülkede, kendi gibi düşünmeyen herkesi "vatan haini" ilan edenler çoğalırken, kitaptan bazı bölümleri dikkatinize sunmak isterim:
... tüm işaretlere rağmen kimse böylesine kapsamlı bir savaşa cesaret edilemeyeceğini, savaş çıksa bile çatışmaların yerel düzeyde kalacağı düşünülüyordu. “Kutsal savaş”, “vatan savunması” ya da yok etme güdüsü, Ağustos 1914’ten itibaren dört bir yana dağılırken, kimi politikacıların liderlik ettiği, gerginliği dinsel düzeye çeken bazı gruplar, Birinci Dünya Savaşı’nı “takdir-i ilahi” kaçınılmaz bir son olarak gösterdi. Savaşın ilk günü, bazı basın organlarının "NİHAYET BAŞLADI!" diyerek savaşın kaçınılmazlığına vurgu yaptığını da not edelim.
Ferguson: “Savaşın anahtarı, basın yoluyla insanoğlunun kendini zihinsel bakımdan sakatlamasıydı” diyor.
Daha uzun bir değerlendirme için Ali Bulunmaz K24:
http://t24.com.tr/k24/yazi/kimine-gore-cumbus-kimine-gore-kahir,310