Mülksüzler

Anarres ve Urras adında -birbirlerinin ayı olan- iki gezegenin, kendi beşeri şartları nedeniyle zıtlık durumunda. Bu iki gezegenin bir de toplumsal yaşamda iki ayrı noktada karşılaşmasıyla okura iki ayrı bakış açısı sunuyor Ursula. Kişi için distopya veya kişi için ütopya; bu iki gezegenden hangisi size uygunsa bir diğeri de aynadaki aksi olarak rol buluyor kendine. Günümüz ideoloji kişileri arasında pek popüler olan Marksist düşünüş gibi Anarreslilerde anarşist önderleri "Odo'nun" peşinden yıllar yılı önce Urras'dan bu çorak gezegene göçmüşler ve anarşist toplumlarını oluşturmuşlar. Tahmin edileceği üzere hiç bir mülk edinmeyen, her birinin toplumda yapmakla yükümlü oldukları işler ve kendi özelliklerine uygun işleri olan Anarresli devrimcilerde 'Gandhi' gibi barışa ancak barışla ulaşabileceklerini savunuyorlar. Anarres'de hapishane, devlet, silah yok!, gösterişli mağazalar ve para da yok. Ancak Anarres'de, bir çok alanda sendikalar var, ortak yemekhaneler var, ortak evler var ve bu güllük gülistanlık sürüp dururken fizikçi Shevek'in kendi gelişimi ve karakter dönüşümü üzerine yoğunlaşıyoruz.

'Işınlanma' üzerine bir kuram üzerinde çalışan Anarresli fizikçi Shevek'in ünü kendi gezegeninin sınırlarını aşıyor ve Urras'a, Hainlere ayrıca Arz'a (evet yıkık dökük dünyamız) kadar ulaşmıştır. Zira Shevek kuramını tamamlarsa makineler tasarlanacak ve her bir gezegen bir diğerine üstünlük kurabilecektir. Kendini gerçekleştirme amacındaki fizikçimiz ise Anarres'deki yoksulluk nedeniyle çalışmasını en iyi şekilde Urras'da tamamlama şansına erişecek ve bir şekilde de şöhret ve ölümsüz olmanın mutluluğuyla gezegenler tarihine adını yazdıracaktır. Böylece Urras'a yolculuğunun ilk zamanlarında mülk edinmeye alışan, para ile ilgili tüm kavramsal ilişkileri kabullenen Shevek bu yeni kültürle olan ilişkisini sürdürüp dururken aklı iyice dağılır ve çalışmayı da bir şekilde erteler.

Urras'da geçen mutlu günlerinden sonra (Cesur Yeni Dünya'yı anımsatacak şekilde) bir hadise yaşayan Shevek bu kapitalist ülkedeki varlığını sorgularken Urras'da da farklı ülkelerde savaş çığlıkları atılır. Yaşadığı dönüşümle daha önce tek taraflı bir iletişim yaşadığı Odoculara ulaşır. Ve olaylar bir hali yoluna koyulur.

Tabi ki olaylardan ziyade bu olayların katkısıyla Ursula'nın verdiği mesajlar çok önemli bu kitapta. Mesela Odo bir kadın. Urras'da kadınlara evleri dışında hiç rastlamayan Shevek, Anarres toplusam yaşamında kadınların emekçi tavrını anımsar ve karşılar yine bu iki gezegeni. Urras'da kadınlar evlerinde, alışverişlerde ve eşitçi Shevek'in cebini boşaltmakla meşgul. Kısacası Ursula hemcinslerinin önemini metin aralarından ziyade kitabın tamamında vurgulamış, onların günümüz toplumunda yaşadıkları itilmişliği sade bir dille belirtmiş. Anarres'de sahiplenme olmadığı için cinsellikte oldukça olağan ve iki kişinin karşılıklı rızası herhangi bir vaat vermeden gerçekleşiyor. Az gelişmiş sanayisi ile üretim yapan, kuraklık nedeniyle daha çok balıkçılıkla geçinen Anarresliler sanayi için gereksinim duydukları malzemeleri de Urraslılar ile yaptıkları ticaret vasıtasıyla elde ediyorlar. Urraslılar ise işlemek için gereksinim duydukları madenleri elde ediyor. Hayat acımasız tabi ancak daha acımasız olan kapitalizm.

Mülksüzler gerçekten başarılı bir kurgu roman. Önümüzdeki günlerde Ursula'nın 'Yerdeniz Serisi' ile tekrar burada olmasını planlıyorum..