17. Yüzyılda Topkapı Sarayı

17. yüzyılın ünlü gezgini Jean Baptiste Tavernier, Anversten Parise göçmüş bir harita tüccarının oğluydu. 1627de 22 yaşındayken, komşu ülkeleri dolaşmaya koyulan genç Tavernierin aklındaki büyüleyici kent İstanbuldu kuşkusuz. İlk kez 1631de geldiği bu şehirde bir yıl kaldı. Tavernierin payitahttaki bu bir yılı, İstanbulun kapıkulu eylemlerine sahne olduğu; sarayı basan azgın zorbaların veziriazamı parçaladıkları; Padişaha sözümüz vardır! bağırışlarıyla, IV. Muradı ayak divanına çıkarttıkları kritik bir evreye rastlar. Tam altı kez Doğu yolculuğuna çıkan, iki kez de İstanbula gelen Tavernierin ilk kitabı, Osmanlı Sarayını ve buradaki yaşamı anlattığı Nouvelle relation de lintérieur du serrail du Grand Seigneur 1675te Pariste basılır. Değerli tarihçi Stefanos Yerasimos, Tavernierin neden, onca gezisinin anı ve gözlemlerine değil de Osmanlı Sarayının anlatıldığı metnin basımına öncelik verdiği konusunda şöyle diyor: 17. yüzyılın ikinci yarısında Fransız ve genellikle Batı okurunu ilgilendiren en meraklı konu, İrandan, Hindistandan, Uzakdoğudan çok, yine de Osmanlı padişahının sarayının içidir. Tavernierin anlatısında Divan-ı Hümayun, arz odası, saray hastanesi, küçük ahırlar, mutfaklar, hadımağaların ve içoğlanlarının koğuşları, hamamlar, hazine dairesi, kiler, doğancıbaşının koğuşu, hasoda, harem dairesi ve hasbahçe hakkında çok ayrıntılı bilgi var. Tavernier, anlatılarını, Topkapı Sarayında içoğlanlığı yapmış iki kişiden dinlediklerine dayandırmış: Sarayda elli yıldan fazla içoğlanlığı yapıp hazinedarbaşılığa kadar yükseldikten sonra, gözden düşerek Bursaya sürgün edilip oradan Hindistana kaçtığını söyleyen Sicilyalı bir devşirme ile yine sarayda on beş yıl içoğlanlığı yapmış bir Parisli... Ama herhalde eski içoğlanlarından dinlediklerinin yeterli olmayacağı düşüncesiyle, Fransa elçisi Marchevillein, İstanbulda huzura kabulü sırasında maiyetine katılarak saraya girmiş ve saraydaki yaşamı gözlemleyebilmiş. Tavernier, Büyük Efendinin sarayını anlattığı yapıtını, Haşmetli Efendim hitabıyla başlayıp Çok aciz, çok itaatkâr, çok sadık, size çok borçlu hizmetkârınız ve kulunuz Tavernier imzasıyla noktaladığı bir takdim yazısıyla Fransanın Güneş Kralı Louis XIVe ithaf etmiş.

17. yüzyılın ünlü gezgini Jean Baptiste Tavernier, Anversten Parise göçmüş bir harita tüccarının oğluydu. 1627de 22 yaşındayken, komşu ülkeleri dolaşmaya koyulan genç Tavernierin aklındaki büyüleyici kent İstanbuldu kuşkusuz. İlk kez 1631de geldiği bu şehirde bir yıl kaldı. Tavernierin payitahttaki bu bir yılı, İstanbulun kapıkulu eylemlerine sahne olduğu; sarayı basan azgın zorbaların veziriazamı parçaladıkları; Padişaha sözümüz vardır! bağırışlarıyla, IV. Muradı ayak divanına çıkarttıkları kritik bir evreye rastlar. Tam altı kez Doğu yolculuğuna çıkan, iki kez de İstanbula gelen Tavernierin ilk kitabı, Osmanlı Sarayını ve buradaki yaşamı anlattığı Nouvelle relation de lintérieur du serrail du Grand Seigneur 1675te Pariste basılır. Değerli tarihçi Stefanos Yerasimos, Tavernierin neden, onca gezisinin anı ve gözlemlerine değil de Osmanlı Sarayının anlatıldığı metnin basımına öncelik verdiği konusunda şöyle diyor: 17. yüzyılın ikinci yarısında Fransız ve genellikle Batı okurunu ilgilendiren en meraklı konu, İrandan, Hindistandan, Uzakdoğudan çok, yine de Osmanlı padişahının sarayının içidir. Tavernierin anlatısında Divan-ı Hümayun, arz odası, saray hastanesi, küçük ahırlar, mutfaklar, hadımağaların ve içoğlanlarının koğuşları, hamamlar, hazine dairesi, kiler, doğancıbaşının koğuşu, hasoda, harem dairesi ve hasbahçe hakkında çok ayrıntılı bilgi var. Tavernier, anlatılarını, Topkapı Sarayında içoğlanlığı yapmış iki kişiden dinlediklerine dayandırmış: Sarayda elli yıldan fazla iç... tümünü göster