Finansal Piyasalarda Çılgınlık ve Çöküş

20. yüzyıl dünyası, insanlık tarihinde sonsuz bir çeşitlilikle her türlü "yatırım aracı" üzerinde vahşice spekülasyon yapılan bir dönemdi. Spekülasyonlar o kadar yaygınlaşmış, o kadar geniş boyutlara ulaşmış ve milyonlarca insanın gündelik yaşamına o kadar büyük boyutlarda girmişti ki 1900'ler, yüzbinlerce insanın istihdam edildiği, binlerce aracı ve komisyoncu kurumun kurulduğu, binlerce borsanın günün neredeyse 24 saati işlem gerçekleştirdiği yıllar oldu. Yaşananların çok doğal, kaçınılmaz, yaşamın olmazsa olmaz koşulu kabul edildiği bir dünyada, sonuçlar da kaçınılmaz olarak dramatik oldu. Ülke ekonomileri bir gecenin içinde bu spekülatif rüzgarlarla çöktü. Para birimleri bir gecenin içinde olağanüstü değerler kaybetti. Koskoca ulusların satın alma güçleri bu çöküşlerde bir gecede yarılandı. Uluslararası spekülatörler, pazarları sallayacak boyutta parasal ve daha kötüsü siyasal güçlere erişti.

Uluslararası ölçekte örgütlenmiş kuruluşlarla, küresel sokak borsaları oluştu. Pek çok insanın gelirinde, spekülasyona konu olan araçlar önemli bir yüzde tutmaya başladı. Spekülatif kazançlar, üretimle elde edilebilecek kazançları onlarca kez aştı. Bu kazançlar sonsuza kadar sürdürülemeyeceğine göre, tarihsel ölçekte bir çöküşün zemini de onyıllardır bu şekilde hazırlanmış oldu.

20. yüzyıl dünyası, insanlık tarihinde sonsuz bir çeşitlilikle her türlü "yatırım aracı" üzerinde vahşice spekülasyon yapılan bir dönemdi. Spekülasyonlar o kadar yaygınlaşmış, o kadar geniş boyutlara ulaşmış ve milyonlarca insanın gündelik yaşamına o kadar büyük boyutlarda girmişti ki 1900'ler, yüzbinlerce insanın istihdam edildiği, binlerce aracı ve komisyoncu kurumun kurulduğu, binlerce borsanın günün neredeyse 24 saati işlem gerçekleştirdiği yıllar oldu. Yaşananların çok doğal, kaçınılmaz, yaşamın olmazsa olmaz koşulu kabul edildiği bir dünyada, sonuçlar da kaçınılmaz olarak dramatik oldu. Ülke ekonomileri bir gecenin içinde bu spekülatif rüzgarlarla çöktü. Para birimleri bir gecenin içinde olağanüstü değerler kaybetti. Koskoca ulusların satın alma güçleri bu çöküşlerde bir gecede yarılandı. Uluslararası spekülatörler, pazarları sallayacak boyutta parasal ve daha kötüsü siyasal güçlere erişti.

Uluslararası ölçekte örgütlenmiş kuruluşlarla, küresel sokak borsaları oluştu. Pek çok insanın gelirinde, spekülasyona konu olan araçlar önemli bir yüzde tutmaya başladı. Spekülatif kazançlar, üretimle elde edilebilecek kazançları onlarca kez aştı. Bu kazançlar sonsuza kadar sürdürülemeyeceğine göre, tarihsel ölçekte bir çöküşün zemini de onyıllardır bu şekilde hazırlanmış oldu.