Hasta Toplumlar

yerde o toplumun yararına mı çalışır?"
Bu soruya önceleri, "Evet," cevabını verir ve şöyle savunurdum; "gelenek ve görenekler toplumun yararına olmasa devam
edemezler, zamanla ortadan kaybolurlar. Devam ettiklerine
göre toplumsal yaşamda gördükleri bir hizmet, bir işlev vardır.
O nedenle kuşaktan kuşağa doğal olarak aktarılmış gelenek ve
göreneklere saygılı olmalı, aile ve eğitim kurumlarında onların
öğretilmesine özen gösterilmelidir."
Robert B. Edgerton'un Hfilta Toplumlar kitabını okuyunca,
"Bir toplumun gelenekleri ve görenekleri her zaman ve her yerde o toplumun yararına mı çalışır?" sorusu üzerinde yeniden
düşünmem gerektiğini anladım. Los Angeles'teki Kalifomiya
Eyalet Üniversitesi 'nde (UCLA) psikoloji ve kültür antropolojisi alanında ders veren Profesör Edgerton, toplumların devam
eden gelenek ve göreneklerinin her zaman toplumun yararına
olmadığını, bazı durumlarda gelenek ve göreneklerin bir toplumu hasta edip yok ettiğini gözlemlemiştir.
Her toplumun tanımlama ve değerlendirme sistemleri var-
1 () Hasta Toplumlar
dır. Tanımlama sistemleri o toplumun olaylar karşısında "Ne?"
sorusunun cevabını, değerlendirme sistemleri "Niçin?" sorusunun cevabını verir. "Niçin?" cevabının temelinde toplumun 'iyi'
ve 'doğrulan', yani ahlak nizamı vardır. Bazı ahlak nizamları
zamanla hasta toplumlar, bazı ahlak nizamları ise zamanla güçlü
ve sağlıklı toplumlar inşa ederler.
Hasta toplumların 'iyi' ve 'doğrulan' insanın özünden kopuk
bir değerlendirme sisteminden kaynaklanıyor; sağlıklı toplumların 'iyi' ve 'doğrulan' ise insan özüyle uyumlu bir değerlendirme sistemi üzerine kurulu. Bu demek oluyor ki, gelenek ve göreneklerle kuşaktan kuşağa taşınan toplumun ahlak nizamı, 'iyi' ve
'doğruları' insanın doğasıyla ahenk içinde ise toplum sağlıklı,
insan doğasıyla uyumsuz ise toplum hastalıklı olmaktadır.
Bu bir bilim insanının kanaati mi?
Hayır.
Yıllarca süren araştırma ve gözlemlerin sonucunda varılmış
bir bilimsel sonuç.
Hasta Toplumlar kitabını Türk toplumunun geleceği ile ilgilenen üniversiteli gençlerin, düşünürlerin, eğitimcilerin, siyasetçilerin, gazetecilerin okumasını isterim.
Kitabın Türkçeye kazandırılmasında emeği geçenlere teşekkür ediyorum.
Doğan CÜCELOGLU

yerde o toplumun yararına mı çalışır?"
Bu soruya önceleri, "Evet," cevabını verir ve şöyle savunurdum; "gelenek ve görenekler toplumun yararına olmasa devam
edemezler, zamanla ortadan kaybolurlar. Devam ettiklerine
göre toplumsal yaşamda gördükleri bir hizmet, bir işlev vardır.
O nedenle kuşaktan kuşağa doğal olarak aktarılmış gelenek ve
göreneklere saygılı olmalı, aile ve eğitim kurumlarında onların
öğretilmesine özen gösterilmelidir."
Robert B. Edgerton'un Hfilta Toplumlar kitabını okuyunca,
"Bir toplumun gelenekleri ve görenekleri her zaman ve her yerde o toplumun yararına mı çalışır?" sorusu üzerinde yeniden
düşünmem gerektiğini anladım. Los Angeles'teki Kalifomiya
Eyalet Üniversitesi 'nde (UCLA) psikoloji ve kültür antropolojisi alanında ders veren Profesör Edgerton, toplumların devam
eden gelenek ve göreneklerinin her zaman toplumun yararına
olmadığını, bazı durumlarda gelenek ve göreneklerin bir toplumu hasta edip yok ettiğini gözlemlemiştir.
Her toplumun tanımlama ve değerlendirme sistemleri var-
1 () Hasta Toplumlar
dır. Tanımlama sistemleri o toplumun olaylar karşısında "Ne?"
sorusunun cevabını, değerlendirme sistemleri "Niçin?" sorusunun cevabını verir. "Niçin?" cevabının temelinde toplumun 'iyi'
ve 'doğrulan', yani ahlak nizamı vardır. Bazı ahlak nizamları
zamanla hasta toplumlar, bazı ahlak nizamları ise zamanla güçlü
ve sağlıklı toplumlar inşa e... tümünü göster