Hayvanat Bahçesi Aşkla Hiç İlgisi Olmayan Mektuplar ya da Üçüncü Heloise

Mektuplardan oluşan bir roman Hayvanat Bahçesi. Kitabın alt başlığı Aşkla hiç ilgisi olmayan mektuplar olsa da, Şklovskinin önsözünde belirttiği gibi, benzetmelerle birbirine bağlanan bu mektuplar aslında aşk eğretilemeleri. Devrim sonrası, Berline sığınmak zorunda kalmış bir Rus, aşık olduğu ama kendisine zaman ayıramayan kadına yazdığı mektuplarda, aşktan söz etmeyi yasak ediyor kendine. Berlinden söz açıyor, Rus sanatçılardan, arabalardan, Hayvanat Bahçesinden... Kitabın ilerleyişinde bir matematik, bir hinlik var. Şklovski aşkın acılığının ardına hınzır bir gülümseme gizliyor gibi. TADIMLIKÖnsözHayvanat Bahçesi ya da Aşkla hiç ilgisi olmayan mektuplar, ilk kez 1923te, Viktor Şklovskinin bir önceki yıl sığınmak zorunda kaldığı Berlinde yayımlanmıştır.Vladimir Poznerin Fransızcaya çevirdiği ve 1963te Gallimard yayınlarından çıkan metin de Berlinde yayımlanan metindir.Ancak bu arada, yapıt yazarın yaşamı boyunca dört kez yeniden basılmıştır. 1924te Leningradda, Şklovski Rusyaya döner dönmez çıkan ilk yeni basım Berlinde yayımlanan kitaba göre bazı önemli farklılıklar taşır. Yazar bir önsöz, bir giriş bölümü ve bir başlangıç mektubu eklemiş, Yedinci Mektubu çıkarmış, Yirminciyi değiştirmiş ve yayımlanmamış üç mektup koymuştur. Bu ikinci metin 1929da, olduğu gibi yeniden yayımlanmış, sonra da 1963te (Fransızcasının çıktığı yıl) yeniden değişmiştir: Yazar bu kez 1924te eklediği giriş bölümünden vazgeçip üçüncü bir önsöz yazmıştır; sonradan koyduğu mektuplardan birini de, üstelik Rus Aydınlarının Tarihini ele alan eşsiz bir bölümü içereni çıkarmıştır. Bu üçüncü metin son kez 1966da özyaşamöyküsel bir kitabın içinde Bir varmış bir yokmuş– – başlığı altında yayımlanmıştır.Okur burada Hayvanat Bahçesinin, özünde yine Berlindeki basımına dayanan yeni bir çevirisini bulacaktır. Bununla birlikte, bu çeviriye, yazarın yaptığı ve sonradan bir daha dokunmadığını düşündüğümüz değişiklikleri katmanın önemli olduğunu düşündük. Birbirini izleyen farklı önsözler yapıtın sonuna yerleştirildi, ek mektuplar 1924 basımında bulundukları yerde bırakıldı ama numaralandırılmadı.Bu şekilde davranmayı seçmekle doğru yaptığımızdan hiç kuşkumuz yok: Okurun kendisi de bu yeni mektupları okuduğunda, özgün yapıtın güzelliğini hiç de bozmadıklarını görecektir.Bunların dışında, Viktor Şklovski, yeni basımlar süresince metninin çeşitli yerlerinde değişiklikler yapmıştır. İki istisna dışında, bu (ufak tefek) değişiklikler birkaç sözcüğün ve birkaç tümce öğesinin çıkartılmasına ve üç yerde bütün bir paragrafın atılmasına indirgenebilir. Sözgelimi Dördüncü Mektupta, insanların ölüp gitmeleri karşısında hiçbir şey söylemeyen ve genelde insan dilini hiç anlamayan devlet üstüne düşünceler; On Yedinci Mektupta, yazarın, Boris Pasternakın yazgısı üstüne, geleceği görüyormuşçasına kaleme aldığı tümcesi ve Yirmi Dokuzuncu Mektupta Erzurumun içler acısı öyküsü.Yazarın yazınsal bir kaygı taşımadan kaldırdığını düşündüğümüz bu sözcük ve tümcelere biz de metinde yer vermedik, buna karşılık Şklovskinin Altıncı ve Yirmi Yedinci Mektupların sonuna eklediği iki bölümü köşeli parantezler içinde gösterdik.Son olarak Hayvanat Bahçesini bilimsel bir kitap olarak değil de yalın ve çok güzel bir aşk öyküsü –bir kadına, özellikle de yazına duyulan aşk– olarak değerlendiğimiz için çevirmenin notlarının bütününü, mektup mektup gruplandırarak kitabın sonuna koyduk; yalnızca metnin anlaşılmasında kaçınılmaz rolü bulunan notları ilgili oldukları sayfanın altında bıraktık.Viktor Şklovskinin düzyazısı çoğunlukla, kasıtlı olarak bulanıklıklar içerir ve yoruma açıktır. Elinizdeki çeviride, Şklovskinin dostu olmuş ve gençliğinde onunla sık sık görüşmüş olan Vladimir Poznerin çevirisinin yerine geçme iddiası yoktur. Tek iddiası, olsa olsa, metnin başka bir okumasını, daha eleştirel ve eksiksiz olmayı amaçlayan bir okumasını sunmaktır.Bununla birlikte, çevirmen çalışmasını Sérapion Kardeşlerin sonuncusunun anısına ithaf eder.

Mektuplardan oluşan bir roman Hayvanat Bahçesi. Kitabın alt başlığı Aşkla hiç ilgisi olmayan mektuplar olsa da, Şklovskinin önsözünde belirttiği gibi, benzetmelerle birbirine bağlanan bu mektuplar aslında aşk eğretilemeleri. Devrim sonrası, Berline sığınmak zorunda kalmış bir Rus, aşık olduğu ama kendisine zaman ayıramayan kadına yazdığı mektuplarda, aşktan söz etmeyi yasak ediyor kendine. Berlinden söz açıyor, Rus sanatçılardan, arabalardan, Hayvanat Bahçesinden... Kitabın ilerleyişinde bir matematik, bir hinlik var. Şklovski aşkın acılığının ardına hınzır bir gülümseme gizliyor gibi. TADIMLIKÖnsözHayvanat Bahçesi ya da Aşkla hiç ilgisi olmayan mektuplar, ilk kez 1923te, Viktor Şklovskinin bir önceki yıl sığınmak zorunda kaldığı Berlinde yayımlanmıştır.Vladimir Poznerin Fransızcaya çevirdiği ve 1963te Gallimard yayınlarından çıkan metin de Berlinde yayımlanan metindir.Ancak bu arada, yapıt yazarın yaşamı boyunca dört kez yeniden basılmıştır. 1924te Leningradda, Şklovski Rusyaya döner dönmez çıkan ilk yeni basım Berlinde yayımlanan kitaba göre bazı önemli farklılıklar taşır. Yazar bir önsöz, bir giriş bölümü ve bir başlangıç mektubu eklemiş, Yedinci Mektubu çıkarmış, Yirminciyi değiştirmiş ve yayımlanmamış üç mektup koymuştur. Bu ikinci metin 1929da, olduğu gibi yeniden yayımlanmış, sonra da 1963te (Fransızcasının çıktığı yıl) yeniden değişmiştir: Yazar bu kez 1924te eklediği giriş bölümünden vazgeçip üçüncü bir önsöz yazmıştır; sonradan koyduğu mektuplardan birini de, üs... tümünü göster