İdeoloji

İdeoloji tüm sosyal bilimlerin en belirsiz kavramıdır; çünkü en temel fikirlerimizin dayanaklarını ve geçerliliklerini sorgular. Bazı istisnalara rağmen ideoloji kelimesi aşağılayıcı çağrışımlarla yüklüdür.İdeoloji nadiren bizim, ama çoğunlukla ötekinin (başkasının) düşüncesidir. Kendi düşüncemizin ideolojik olabileceği ise, en değerli kavrayışlarımızın temellerini hiç hoşumuza gitmeyecek biçimde daha kaygan bir zemine oturtacağından korkarak, neredeyse içgüdüsel olarak karşı çıktığımız bir önermedir.İdeolojiye yönelik her sorgulama, ideoloji hakkındaki tüm görüşlerin kendilerinin de ideolojik olduğu şeklindeki talihsiz çıkarsamadan kaçınmayı daha da güçleştirir.Marksizme göre İdeoloji bir üretim tarzı içerisindeki insanlar arasındaki ilişkileri ve bizatihi koşullarını yaşadıkları tarzı ifade eder. İdeolojinin temel yapısı bireylerden başlayarak bütün toplumu özgür olduğuna inandırmasıdır. Birey ideolojiyi herhangi bir otoriteye boyun eğmeyi özgürce kabul ederek ve böylece de günlük yaşam içerisinde öteki insanlarla ve tarihsel ve mevcut üretim ilişkileri içerisinde tüm özgürlüklerinden farkında olmadan feragat etmiş bağımlı bir varlık olarak yaşar.

******

Sosyal Bilimlerde Kavramlar adlı dizimizin bu ikinci kitabı, genelde sosyal bilimlerin özelde ise siyaset kuramının modernite boyunca en fazla tartışılan kavramı ideolojiye odaklanıyor. İdeoloji nedir? Konusu fikirler olan bir bilim dalı mı, bir tür metafizik algılama biçimi mi, yanlış bilinç mi, hakikatin hakim sınıflarca çarpıtılmış hali mi, yoksa liberal demokrasi tarafından varlığına son verilmiş bir çatışma alanı mı? Siyaset kuramı profesörü David McLellan ideoloji kavramının izini günümüzden Aydınlanmaya dek sürerken, Marksist ve Marksist olmayan çeşitli siyasal düşünce geleneklerinde ve farklı kuramcıların çalışmalarında nasıl biçimler aldığını, nasıl yüceltildiğini ve lanetlendiğini ayrıntılı olarak inceliyor; günümüzün ideolojinin sonu ve tarihin sonu tartışmaları bağlamındaki farklı kullanımlarını ele alıyor. McLellanın bu çalışması özlü ve kapsamlı anlatımıyla hem konuya bir giriş yapmayı sağlıyor hem de konunun ayrıntılarına dalmak isteyen araştırmacılara yol gösteriyor.

******

İdeoloji tüm sosyal bilimlerin en belirsiz kavramıdır; çünkü en temel fikirlerimizin dayanaklarını ve geçerliliklerini sorgular. Bazı istisnalara rağmen ideoloji kelimesi aşağılayıcı çağrışımlarla yüklüdür.İdeoloji nadiren bizim, ama çoğunlukla ötekinin (başkasının) düşüncesidir. Kendi düşüncemizin ideolojik olabileceği ise, en değerli kavrayışlarımızın temellerini hiç hoşumuza gitmeyecek biçimde daha kaygan bir zemine oturtacağından korkarak, neredeyse içgüdüsel olarak karşı çıktığımız bir önermedir.İdeolojiye yönelik her sorgulama, ideoloji hakkındaki tüm görüşlerin kendilerinin de ideolojik olduğu şeklindeki talihsiz çıkarsamadan kaçınmayı daha da güçleştirir.Marksizme göre İdeoloji bir üretim tarzı içerisindeki insanlar arasındaki ilişkileri ve bizatihi koşullarını yaşadıkları tarzı ifade eder. İdeolojinin temel yapısı bireylerden başlayarak bütün toplumu özgür olduğuna inandırmasıdır. Birey ideolojiyi herhangi bir otoriteye boyun eğmeyi özgürce kabul ederek ve böylece de günlük yaşam içerisinde öteki insanlarla ve tarihsel ve mevcut üretim ilişkileri içerisinde tüm özgürlüklerinden farkında olmadan feragat etmiş bağımlı bir varlık olarak yaşar.

******

Sosyal Bilimlerde Kavramlar adlı dizimizin bu ikinci kitabı, genelde sosyal bilimlerin özelde ise siyaset kuramının modernite boyunca en fazla tartışılan kavramı ideolojiye odaklanıyor. İdeoloji nedir? Konusu fikirler olan bir bilim dalı mı, bir tür metafizik algılama biçimi mi, yanlış bilinç mi, hakikatin hakim sınıf... tümünü göster