İnsiyak
Mehmet Durmaz
‘Küle döndüysen, yeniden güle dönmeyi bekle. Ve geçmişte kaç kere küle dönüştüğünü değil, kaç kere yeniden küllerin arasından doğrulup yeni bir gül olduğunu hatırla.’’ -Rumi-
Devletlerarası diplomasinin arttığı 18. asrın ilk çeyreğinde, takvimler 1713’ü gösterdiğinde reisülküttaplığa getirilen Balatlı Kâtip Kutay Efendi, sadece üç gün süren görevinden sebep gösterilmeksizin azledilir. Ve ardından sürgüne gönderilip zindanbend edilir. Beş yıllık esareti bittiğinde kafasındaki sualler aynı kalırken, Devlet-i Aliyye’de çok şey değişmiştir: Savaşlar olmuş ve neticesi aleyhimize olan antlaşmalar imzalanmıştır, ‘Memalik-i Osmaniye’ küçülmeye başlamıştır. Etrafına ve kendisine yabancı kalan genç adam, bulunduğu yeri terk etmek, uzaklaşmak arzusundadır. Kimi kimsesi olmamasından mütevellit bir yolculuğa çıkmaya karar verir. Yolun henüz başında zümrüt asalı bir adamla; Asalı Seyyah ile kesişir yolları. Bu adam, Hızır ile İlyas’ın menkıbesi olarak bilinen bir halk hikâyesi anlatır ona. Konuşmaları bittiğinde ise Kutay Efendi’ye sahibini bulması için emanet bir kutu bırakır Asalı Seyyah: Bir kervandan düşmüştür. Gül motifli sedef kakma bu kutunun içinde yakut kolye ve ‘Sözlerin ilmine ulaş’ yazılı bir kâğıt vardır. Musa ve Hızır’dan hikmet ve işaretle; yoldaki gizemleri okumaya koyulan Kutay Efendi’yi, tahmin bile edemeyeceği bambaşka sürprizler beklemektedir. Lale Devri’nin gölgesinde; Hıdırellez’in tasavvuf, felsefe ve aşk kavramları ile birlikte irdelendiği, metaforlarla örülü mistik bir yolculuk… Bir arayış ve dönüşüm hikâyesi…
Aşka, sevgiye, acıya, ayrılığa, hayata, ölüme dair farklı yanıtlar arayan; düşündüren ve sorgulatan bir roman…
‘Küle döndüysen, yeniden güle dönmeyi bekle. Ve geçmişte kaç kere küle dönüştüğünü değil, kaç kere yeniden küllerin arasından doğrulup yeni bir gül olduğunu hatırla.’’ -Rumi-
Devletlerarası diplomasinin arttığı 18. asrın ilk çeyreğinde, takvimler 1713’ü gösterdiğinde reisülküttaplığa getirilen Balatlı Kâtip Kutay Efendi, sadece üç gün süren görevinden sebep gösterilmeksizin azledilir. Ve ardından sürgüne gönderilip zindanbend edilir. Beş yıllık esareti bittiğinde kafasındaki sualler aynı kalırken, Devlet-i Aliyye’de çok şey değişmiştir: Savaşlar olmuş ve neticesi aleyhimize olan antlaşmalar imzalanmıştır, ‘Memalik-i Osmaniye’ küçülmeye başlamıştır. Etrafına ve kendisine yabancı kalan genç adam, bulunduğu yeri terk etmek, uzaklaşmak arzusundadır. Kimi kimsesi olmamasından mütevellit bir yolculuğa çıkmaya karar verir. Yolun henüz başında zümrüt asalı bir adamla; Asalı Seyyah ile kesişir yolları. Bu adam, Hızır ile İlyas’ın menkıbesi olarak bilinen bir halk hikâyesi anlatır ona. Konuşmaları bittiğinde ise Kutay Efendi’ye sahibini bulması için emanet bir kutu bırakır Asalı Seyyah: Bir kervandan düşmüştür. Gül motifli sedef kakma bu kutunun içinde yakut kolye ve ‘Sözlerin ilmine ulaş’ yazılı bir kâğıt vardır. Musa ve Hızır’dan hikmet ve işaretle; yoldaki gizemleri okumaya koyulan Kutay Efendi’yi, tahmin bile edemeyeceği bambaşka sürprizler beklemektedir. Lale Devri’nin gölgesinde; Hıdırellez’in tasavvuf, felsefe ve aşk kavramları ile birlikte irdelendiği, metaforlarla örülü mi... tümünü göster
Değerlendirmeler
Eminim belirteceğim hususu benden çok daha iyi gerçekleştiren okurlar vardır ama ben de mümkün olduğunca klasikleri ya da kendi ilgi alanımdaki eserleri okumanın yanı sıra günümüzün yazarlarını da okumaya takip etmeye çalışıyorum. Bu bağlamda "Mehmet Durmaz" da yeni bir yazar ama "İnsiyak" adlı romanını bilinen, kült, ünlü bir yazarın eseri olarak elime tutuştursalar, kesinlikle yakın zamanda yazılmış bir kitap olduğunda ısrar etmezdim.
Bundan iki yıl önce, popüler bir yazarın kendisi gibi popüler bir romanını, birbirini izleyen nasihatlerin, bilgiçlik kokan ve onay bekleyen soruların yanı sıra aşırı didaktik üslubu nedeniyle oldukça sıkıcı bulmuştum. Ama bu romanda nasihatler, duygular, hikayenin akışı adeta güzel bir biçimde bir kaneviçe üzerine adeta nakşedilmiş.
İnsiyak bünyesinde kurgulanan hikaye bünyesinde ağırlıklı olarak şu hususlara değinmiş yazar:
- Hayatın anlamı, gayesi, özü,
- Gerçek sevginin, gerçek aşkın (gerek mistik, gerek insani, gerekse mecazi olarak) tanımları,
- Tabiat, insan ve hayvan sevgisi,
- Sabır, kanaat, olgunluk, bilgelik, değer bilmek, adalet, merhamet vb. erdemler,
- Haklı-güçlü, iyi-kötü, güzel-çirkin, hırs-kanaat paradoksları,
- Merak, bilim, hurafe ve taassup,
- Yalnızlık, çaresizlik, vazgeçiş, çekip gitme arzusu gibi melankolik ruh halleri,
- Yol, irade ve gönül pusulası,
- "Bazen de kendi akışına bırakmalı" realitesi,
- En güzel varlık olarak yaratılmış insanın ne kadar gaddarlaşabileceği,
- Ezip bırakanlar ve iz bırakanlar,
- Yanmadan yakmaya çalışanlar,
- Vesaire vesaire...
"Bu kadar kusur kadı kızında da olur" misali, eserde yer yer yazım hataları mevcut ancak bunlar hem sayıca çok azlar hem de okumanın akışına engel olacak mahiyette değiller. Gelecek baskılarda çok zahmet gerektirmeyecek editoryal bir müdahaleyle giderilirlerse çok isabetli olur. Bir diğer husus; eserin anlaşılmasını kolaylaştırmak için sözlük eklenmesi çok güzel olmuş. Ancak bu sözcüklerin, metin akışı içinde yer aldıkları sayfalarda dipnot olarak verilmesi de değerlendirilebilir.
Şatafatlı sözlerle kitap ya da yazarı hakkında daha fazla uzatmayı gerekli bulmuyorum. Tek söyleyebileceğim felsefi, mistik ve edebi açıdan son derece okuması keyif veren bir kurgusu olduğu; ister güzel bir okuma keyfi için, ister her insanın bir şekilde gönül dünyasında boşluğunu, eksikliğini yaşadığı güzellikleri hissetmek, düşünmek, değerlendirmek için İnsiyak'ın son derece yerinde bir tercih olacağı...
Şeytanın aklına ancak gelebilecek entrikalara boğulmuş, sunilikten geçilmeyen, ekran başında zaman katliamına teşvik eden sezonluk dizilerin yerine böylesine temiz ve rafine bir eserin sinemaya ya da diziye uyarlanmasını kendi adıma çok isterdim.
Kendi hayatınıza ve hayatınızdakilerin hayatına güzel dokunuşlar yapmanıza vasıta olarak güzel okumalar dilerim...
Baskı Bilgileri
Karton Cilt, 384 sayfa
Nisan2021 tarihinde, Otantik Kitap tarafından yayınlandı
Benzer Kitaplar
Şu An Okuyanlar
Okumuşlar
|