İyinin ve Kötünün Ötesinde

Diyelim ki hakikat bir dişidir-, tüm felsefeciler dogmacı oldukları sürece, dişileri anlamada güdük kalmıyorlar mı? Yoksa, şimdiye dek, hakikate, ürkütücü bir ağırbaşlılık, yüzlerine gözlerine bulaştırdıkları koşuşturmalarla yaklaşma alışkanlıkları, bir yosmayı elde etmek için uygunsuz, beceriksiz bir yol değil mi? Öyleyse, nedir bu temelsiz kuşku? Kesinlikle vermez kendini o: - - Bugün her çeşit dogmacı, acıyla, yüreğini burkulmuş, boynu bükük dikilip durmakta! eğer durma denirse buna. Artık yıkıldığını söyleyen iğneleyiciler de var, - - tüm dogmacılar yığılmış yere, kalkamıyormuş, dahası, son nefesini vermekteymiş. Ciddi konuşalım hadi, umut için iyi dayanaklarımız var, felsefedeki tüm dogmalaştırmalar, kendilerini son, en son oldukları gibi, onca ağırbaşlı onca kutsal, bir hava yaratsa da, soylu bir çocukluk ve toyluktan öte birşey değil; belki zamanı da geldi iyice, o koşul tanımaz felsefeciler binasına temel taşını koyabilmek için neyin yeterli olduğu tekrar kavranacak; dogmacıların şimdiye yaptıklarıysa - - halk arasında yaygın bazı körinançlar, artık anımsayamadığımız bir zamandan kalan (ruh, körinancı gibi, örneğin bugünlerde bile başımızın etini yemeği sürdüren, özne ve ben körinancı, bazı sözcük oyunları belki, gramer ayartmaları ya da çok dar, çok kişisel, çok insani ama tümüyle insani olgulardan kalkan atak genellemeler. Dogmacıların felsefesi, umalım ki, yalnızca şu bin yılın bir umudu olarak kalsın, tıpkı daha önceki çağlarda astrolojinin durumu gibi; onun da uğruna, şimdiye dek gerçek bir bilime harcanandan belki daha çok emek, para harcanmış, nice ince buluşlarla göz nuru dökülmüştü: - Asya ve Mısırdaki büyük mimarî stilleri ona ve onun yeryüzü ötesi savlarına borçluyuz. Öyle görünüyor ki, bütün büyük şeyler sonsuz talepleriyle kendilerini insanlığın yüreğine yazdırabilmek için dünyanın üzerinde devasa büyüklükleriyle, korku salıcı ucube anıtlar olarak dolaşmalı önce: İşte bu ucube anıtlar dogmacı felsefeydi, örneğin Asyadaki Vedangalar öğretisi,

Diyelim ki hakikat bir dişidir-, tüm felsefeciler dogmacı oldukları sürece, dişileri anlamada güdük kalmıyorlar mı? Yoksa, şimdiye dek, hakikate, ürkütücü bir ağırbaşlılık, yüzlerine gözlerine bulaştırdıkları koşuşturmalarla yaklaşma alışkanlıkları, bir yosmayı elde etmek için uygunsuz, beceriksiz bir yol değil mi? Öyleyse, nedir bu temelsiz kuşku? Kesinlikle vermez kendini o: - - Bugün her çeşit dogmacı, acıyla, yüreğini burkulmuş, boynu bükük dikilip durmakta! eğer durma denirse buna. Artık yıkıldığını söyleyen iğneleyiciler de var, - - tüm dogmacılar yığılmış yere, kalkamıyormuş, dahası, son nefesini vermekteymiş. Ciddi konuşalım hadi, umut için iyi dayanaklarımız var, felsefedeki tüm dogmalaştırmalar, kendilerini son, en son oldukları gibi, onca ağırbaşlı onca kutsal, bir hava yaratsa da, soylu bir çocukluk ve toyluktan öte birşey değil; belki zamanı da geldi iyice, o koşul tanımaz felsefeciler binasına temel taşını koyabilmek için neyin yeterli olduğu tekrar kavranacak; dogmacıların şimdiye yaptıklarıysa - - halk arasında yaygın bazı körinançlar, artık anımsayamadığımız bir zamandan kalan (ruh, körinancı gibi, örneğin bugünlerde bile başımızın etini yemeği sürdüren, özne ve ben körinancı, bazı sözcük oyunları belki, gramer ayartmaları ya da çok dar, çok kişisel, çok insani ama tümüyle insani olgulardan kalkan atak genellemeler. Dogmacıların felsefesi, umalım ki, yalnızca şu bin yılın bir umudu olarak kalsın, tıpkı daha önceki çağlarda astrolojinin durumu gibi; onun da uğ... tümünü göster