Jöntürk Modernizmi ve Alman Ruhu

Jöntürk modernizmi, İttihatçılık döneminde, ‘âcilci diyebileceğimiz bir yönelime girmişti. Bununla beraber, çok etnili Osmanlı İmparatorluğunu millî devlete dönüştürme yönelimi vardı. Her iki yönelim, gecikmiş emperyalist Almanyanın Türkiyeye dönük barışçı nüfuz siyasetiyle buluştu. Almanya, bu nüfuzunu, Türkiyenin modernleşmesine ve millîleşmesine rehberlik etme misyonuyla ilerletmeye çalıştı. Osmanlı seçkinleri için düzenlenen Almanya gezileri; Osmanlı çırakların, öğrencilerin, subayların Almanyaya eğitime gönderilmesi; bilgi, teknoloji ve kültür aktarımını planlı biçimde yürütmek amacıyla kurulan Türk-Alman ve Alman-Türk Dernekleri; özellikle de Osmanlı eğitim reformunda Almanyanın etkili bir yardım ve danışmanlık rolü üstlenmesi, bu girişimin önemli boyutlarıydı. Hedef, İngilterenin Mısırdaki emperyal siyasetinden ilhamla, Türkiyeyi Alman Mısırı yapmak diye tanımlanıyordu. Mustafa Gencerin çalışması, Almanyanın bu kültürel nüfuz politikasını ve onun saiklerini ayrıntılı bir biçimde irdeliyor. Aynı zamanda İttihatçıların Alman modernizmine duydukları ilginin ideolojik motiflerini de ortaya koyuyor. Yazarın bir vargısı da, bu ilişkide kültürel aktarımın tek taraflı olmasına karşılık, Jöntürklerin ve Osmanlı yönetiminin Almanya ile işbirliğini tamamen kendi çıkarlarına göre idare etmesidir.

Jöntürk modernizmi, İttihatçılık döneminde, ‘âcilci diyebileceğimiz bir yönelime girmişti. Bununla beraber, çok etnili Osmanlı İmparatorluğunu millî devlete dönüştürme yönelimi vardı. Her iki yönelim, gecikmiş emperyalist Almanyanın Türkiyeye dönük barışçı nüfuz siyasetiyle buluştu. Almanya, bu nüfuzunu, Türkiyenin modernleşmesine ve millîleşmesine rehberlik etme misyonuyla ilerletmeye çalıştı. Osmanlı seçkinleri için düzenlenen Almanya gezileri; Osmanlı çırakların, öğrencilerin, subayların Almanyaya eğitime gönderilmesi; bilgi, teknoloji ve kültür aktarımını planlı biçimde yürütmek amacıyla kurulan Türk-Alman ve Alman-Türk Dernekleri; özellikle de Osmanlı eğitim reformunda Almanyanın etkili bir yardım ve danışmanlık rolü üstlenmesi, bu girişimin önemli boyutlarıydı. Hedef, İngilterenin Mısırdaki emperyal siyasetinden ilhamla, Türkiyeyi Alman Mısırı yapmak diye tanımlanıyordu. Mustafa Gencerin çalışması, Almanyanın bu kültürel nüfuz politikasını ve onun saiklerini ayrıntılı bir biçimde irdeliyor. Aynı zamanda İttihatçıların Alman modernizmine duydukları ilginin ideolojik motiflerini de ortaya koyuyor. Yazarın bir vargısı da, bu ilişkide kültürel aktarımın tek taraflı olmasına karşılık, Jöntürklerin ve Osmanlı yönetiminin Almanya ile işbirliğini tamamen kendi çıkarlarına göre idare etmesidir.