On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi

Başka ülkelerde böyle bir kitap var mıdır emin değilim. Bir roman, şiir, hikâye olmayıp, ilk başta bir ders kitabı niyetiyle kaleme alınan ve ‘klasik’ eserlerinden biri halini alan bir edebiyat tarihi kitabından söz ediyorum. Yazarı Ahmet Hamdi Tanpınar olunca, sözkonusu kitabın bir klasik olması da olağan bir durum aslında. Tanpınar, Tanzimat dönemi aydınlarını, edebiyatçılarını anlattığı ölümsüz eserinde sıkıcı akademik bir dilden çok uzak, adetâ şiirlerini kaleme alırken uyguladığı kuyumculuğu tekrarlamıştır. Nâmık Kemal’i, Ziya Paşa’yı, Ahmed Midhat Efendi’yi onun kaleminden okumak her zaman ayrı bir lezzettir. Kimi yerde bir öğretmen gibi konuşur, kimi yerde bir tarihçi gibi anlatır, kimi noktada ise yanımıza oturur ve dedikodu yapar bizimle Tanpınar. Bir edebiyat tarihinin nasıl olması gerektiğinin de en iyi örneğidir On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Önce dönemi yaratan tarihsel ve düşünsel süreci anlatır sonra “yeniliğin üç büyük muharriri” dediği Ahmed Cevdet Paşa, Münif Paşa ve İbrahim Şinasi Efendi (Şinasi)’den itibaren dönemin bütün edebiyatçılarını detaylı olarak ele alır. Daha ‘giriş’ bölümünde eski edebiyatı ve sarayı anlatırken bütün kudretini gösterir Tanpınar. Son sayfasına kadar, her zaman okunacak bir ‘klasik’! Üstelik, gözden geçirilmiş ve notlarla tamamlanmış yeni baskısıyla.

Başka ülkelerde böyle bir kitap var mıdır emin değilim. Bir roman, şiir, hikâye olmayıp, ilk başta bir ders kitabı niyetiyle kaleme alınan ve ‘klasik’ eserlerinden biri halini alan bir edebiyat tarihi kitabından söz ediyorum. Yazarı Ahmet Hamdi Tanpınar olunca, sözkonusu kitabın bir klasik olması da olağan bir durum aslında. Tanpınar, Tanzimat dönemi aydınlarını, edebiyatçılarını anlattığı ölümsüz eserinde sıkıcı akademik bir dilden çok uzak, adetâ şiirlerini kaleme alırken uyguladığı kuyumculuğu tekrarlamıştır. Nâmık Kemal’i, Ziya Paşa’yı, Ahmed Midhat Efendi’yi onun kaleminden okumak her zaman ayrı bir lezzettir. Kimi yerde bir öğretmen gibi konuşur, kimi yerde bir tarihçi gibi anlatır, kimi noktada ise yanımıza oturur ve dedikodu yapar bizimle Tanpınar. Bir edebiyat tarihinin nasıl olması gerektiğinin de en iyi örneğidir On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Önce dönemi yaratan tarihsel ve düşünsel süreci anlatır sonra “yeniliğin üç büyük muharriri” dediği Ahmed Cevdet Paşa, Münif Paşa ve İbrahim Şinasi Efendi (Şinasi)’den itibaren dönemin bütün edebiyatçılarını detaylı olarak ele alır. Daha ‘giriş’ bölümünde eski edebiyatı ve sarayı anlatırken bütün kudretini gösterir Tanpınar. Son sayfasına kadar, her zaman okunacak bir ‘klasik’! Üstelik, gözden geçirilmiş ve notlarla tamamlanmış yeni baskısıyla.