Osmanlı Yargı Sistemi ve Kazaskerlik

Osmanlı Devletinin müesseseleri üzerine pek çok çalışma yapılmış olmakla birlikte, bir çok temel kurumun tam olarak ortaya çıkartıldığını söylemek mümkün değildir. Bunun bir sebebi oldukça uzun bir tarihi dönemde aynı isimle devam eden kurumların muhteva olarak önemli değişiklikler geçirmiş olmasıdır. Tanzimat dönemi üzerine yoğunlaşan çalışmalar, mevcut kurumların önceki dönemlerde de aynı mahiyette olduklarını farzederek, hatalı genellemelere varmaktadır. Diğer bir sebep ise, Osmanlı kurumlarının kendi çağdaşı devletlerde veya modern devletlerde bulunan kurumlarla karşılaştırılması sonucunda varılan hükümlerdeki yetersizliktir. Başka bir sebep de Tanzimattan önceki dönemlere ilişkin çalışmaların zorluğu olmalıdır. Her halükarda, klasik dönem Osmanlı kurumları üzerine çalışma yapanların önemli zorluklarla karşı karşıya bulunduğunu belirtmek gerekir.Tanzimat döneminde şeriyye mahkemelerinde temyiz ve istinaf üzerine yaptığımız çalışma, klasik dönemde üst yargı kurumlarının işleyişine dair merakımızı arttırmıştı. Bu çalışma böyle bir merakın mahsulüdür. Yukarıda arz ettiğimiz zorluklar çerçevesinde, daha önce yapılmış çalışmalara bir katkı olsun diye bu çalışmaya başladık. Daha önce bu konuda yapılan çalışmaları zemin kabul ederek mevcut birikimi biraz daha ileri bir noktaya götürmeye çalıştık. Başka çalışmalar için de bu eser, elbette bir zemin teşkil edecektir.Çalışmamızın ortaya çıkmasında pek kişinin emeği ve sabrı mevcuttur. Bunların hepsini anmak burada mümkün değildir; beni mazur göreceklerini ümit ediyorum. Burada bilhassa, bu eserin bir doktora çalışması olarak danışmanlığını yürüten hocam Prof. Dr. M. Akif Aydına şükranlarımı sunuyorum; bu esere vucud veren konusunun oluşumunda ve muhtelif aşamalarındaki değerli katkılarıdır. Kürsü arkadaşlarım Doç. Dr. Mehmet Akman ve Doç. Dr. Ekrem Buğra Ekinci ile tezin bir kitaba dönüşmesi yolunda ilk ve değerli önerilerini de esirgemeyen Doç. Dr. Fethi Gedikliye oluşturduğumuz verimli çalışma ortamı, özellikle sarsılmaz dostluk sebebiyle müteşekkirim. Kitabın basımı için sabırla çalışan ve bekleyen Akif Emre, Mustafa Demiray ve Fahrettin Altun ile birlikte bütün Klasik çalışanlarına teşekkür ediyorum.Ülkemizin içinden geçtiği süreç ve babamın vefatı sebebiyle, yaklaşık dört yıl önce, bir zor zamanda oluşan bu çalışmanın tamamlanmasına feragatleriyle katkıda bulunan valideme ve sevgili kardeşim Zeynepe minnetlerimi sunuyorum. Bu çalışmama anlam kazandıran ise aziz dostumun dua ve ümidleridir; Ona teşekkürün kifayetsiz olduğunun farkındayım. Bütün çalışma ve araştırmalar bazı bilgi ve yorumları ortaya çıkartırken, öncelikle araştırıcıya bilmediklerinin büyüklüğünü de göstermektedir. Bu sebeple, araştırırken de, yazarken de, bitirdikten sonra da, basıldıktan sonra da eser bitmemiştir; bir insan mahsulü olması hasebiyle hata ve eksikliklerle de maluldür. Bütün bunlara rağmen, okuyucunun ilgi ve değerlendirmesine sunmaya cüret ettiğim bu çalışmanın hukuk tarihine küçük de olsa bir katkı sağlamasını ümid ediyorum.Adalet teşkilatına dair bu mütevazı çalışmayı her şart altında adaletle muameleyi öğreten ve emreden en büyük insana sunuyorum; zulümle karartılan dünyamızdan, özlemle.

Osmanlı Devletinin müesseseleri üzerine pek çok çalışma yapılmış olmakla birlikte, bir çok temel kurumun tam olarak ortaya çıkartıldığını söylemek mümkün değildir. Bunun bir sebebi oldukça uzun bir tarihi dönemde aynı isimle devam eden kurumların muhteva olarak önemli değişiklikler geçirmiş olmasıdır. Tanzimat dönemi üzerine yoğunlaşan çalışmalar, mevcut kurumların önceki dönemlerde de aynı mahiyette olduklarını farzederek, hatalı genellemelere varmaktadır. Diğer bir sebep ise, Osmanlı kurumlarının kendi çağdaşı devletlerde veya modern devletlerde bulunan kurumlarla karşılaştırılması sonucunda varılan hükümlerdeki yetersizliktir. Başka bir sebep de Tanzimattan önceki dönemlere ilişkin çalışmaların zorluğu olmalıdır. Her halükarda, klasik dönem Osmanlı kurumları üzerine çalışma yapanların önemli zorluklarla karşı karşıya bulunduğunu belirtmek gerekir.Tanzimat döneminde şeriyye mahkemelerinde temyiz ve istinaf üzerine yaptığımız çalışma, klasik dönemde üst yargı kurumlarının işleyişine dair merakımızı arttırmıştı. Bu çalışma böyle bir merakın mahsulüdür. Yukarıda arz ettiğimiz zorluklar çerçevesinde, daha önce yapılmış çalışmalara bir katkı olsun diye bu çalışmaya başladık. Daha önce bu konuda yapılan çalışmaları zemin kabul ederek mevcut birikimi biraz daha ileri bir noktaya götürmeye çalıştık. Başka çalışmalar için de bu eser, elbette bir zemin teşkil edecektir.Çalışmamızın ortaya çıkmasında pek kişinin emeği ve sabrı mevcuttur. Bunların hepsini anmak burada mümkün değildir; ... tümünü göster