Terakki Fikri

Burada eserimi emsali arasında ne suretle terkib ve temayüz ettirmeye çalıştığımı da söylemek isterim. Terakki fikrinin tarihi, kıymeti ve tenkidi hakkında Fransız lisanıyla intişar etmiş olan maruf eserleri mutalaa ettikten sonra bunlardan hiçbirinin terkip ve telakki tarzlarını kendim için kâfi bulmadım. Bunun üzerine tam iki sene bu fikri bir tez dairesinde inkişaf ettirebilmek için ana mehazların en mühimlerini bizzat gözden geçirmeye mecbur oldum ve ancak bu sayede müelliflerin şahsi veya milli nokta-i nazarlarının tesirinden kurtularak meseleyi müstakil bir gözle muhakeme edebildim. Bunda ne derece muvaffak olduğumu karilerim takdir edecektir.Mustafa Şekibİlerleme fikri, bugün de insanlık için taşıdığı büyük önemi korumaktadır. Ancak günümüzde ilerleme fikrine bağlılığın ve inancın, geçen yüzyılın başındaki gücünde olduğunu söylemek zordur. Gerçi bilim bu bir asır içinde çok büyük gelişmeler kaydetti ve insanlığın geleceğini kurmadaki en büyük umut olma özelliğini koruyor. Fakat insanların özgür, mutlu ve eşit biçimde yaşamaları ülküsünün karşılaştığı engeller, doğal kaynakların paylaşılması amacıyla dünyanın egemen güçlerinin yürüttüğü haksız ve vahşi savaşlar, insanların büyük umutlar ve fedakarlıklarla benimsediği sosyalizmin, bilimi ve demokrasiyi  uygulayamaması nedeniyle çökmesinin yarattığı büyük hayal kırıklığı, yoksulluğun, eğitimsizliğin ve salgın hastalıkların yol açtığı kitlesel yok oluşlar, uluslararası sermayenin azgın, ölçüsüz ve dizginlenemeyen hırslarının yarattığı ekolojik çöküntüler ve bütün bunlara eşlik eden teolojik, metafizik ve postmodern yanıltmalar, günümüzde ilerleme fikrinin belki eskisi kadar güçlü olmadığı izlenimini yaratıyor. Ama şu gerçeği kabul etmek gerekir ki, ilerleme, gerçekleşmesi kaçınılmaz bir doğa yasası değildir. Bu nedenle ilerleme fikri, ancak bu fikre sahip çıkmakla güçlendirilebilecektir.

Burada eserimi emsali arasında ne suretle terkib ve temayüz ettirmeye çalıştığımı da söylemek isterim. Terakki fikrinin tarihi, kıymeti ve tenkidi hakkında Fransız lisanıyla intişar etmiş olan maruf eserleri mutalaa ettikten sonra bunlardan hiçbirinin terkip ve telakki tarzlarını kendim için kâfi bulmadım. Bunun üzerine tam iki sene bu fikri bir tez dairesinde inkişaf ettirebilmek için ana mehazların en mühimlerini bizzat gözden geçirmeye mecbur oldum ve ancak bu sayede müelliflerin şahsi veya milli nokta-i nazarlarının tesirinden kurtularak meseleyi müstakil bir gözle muhakeme edebildim. Bunda ne derece muvaffak olduğumu karilerim takdir edecektir.Mustafa Şekibİlerleme fikri, bugün de insanlık için taşıdığı büyük önemi korumaktadır. Ancak günümüzde ilerleme fikrine bağlılığın ve inancın, geçen yüzyılın başındaki gücünde olduğunu söylemek zordur. Gerçi bilim bu bir asır içinde çok büyük gelişmeler kaydetti ve insanlığın geleceğini kurmadaki en büyük umut olma özelliğini koruyor. Fakat insanların özgür, mutlu ve eşit biçimde yaşamaları ülküsünün karşılaştığı engeller, doğal kaynakların paylaşılması amacıyla dünyanın egemen güçlerinin yürüttüğü haksız ve vahşi savaşlar, insanların büyük umutlar ve fedakarlıklarla benimsediği sosyalizmin, bilimi ve demokrasiyi  uygulayamaması nedeniyle çökmesinin yarattığı büyük hayal kırıklığı, yoksulluğun, eğitimsizliğin ve salgın hastalıkların yol açtığı kitlesel yok oluşlar, uluslararası sermayenin azgın, ölçüsüz ve dizginlenemeyen hırsların... tümünü göster