aydınhilal

Türk yazınında anlatı geleneğinin temel yapıtlarından biri olan Dede Korkut kitabının asıl adı, Dresden kütüphânesinde bulunan yazma nüshasında Kitâb-ı Dedem Korkut ‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân (Oğuzların Diliyle Dedem Korkut Kitabı); Vatikanda bulunan yazma nüshasındaysa Hikâyet-i Oğuznâme-i Kazan Beg ve Gayrıdır (Kazan Bey ve Ötekilerin Öyküleri). Hem eski Türklerin yaşamlarının birer belgesi, hem de Osmanlıca öncesi Türk dilinin en önemli örneği olan bu öykülerde, İslâmlık öncesi dönemde Oğuzların başlarından geçen kimi olaylar, çağdaş anlatı tekniğine yakın bir anlatımla öykülenir. Bu bakımdan, yazınımızda halk öykülerinden de, destanlardan da farklı bir yeri ve önemi vardır. Tarih bakımından eski, günümüzde yazılmış kadar çağdaş öyküler.

******

Dede Korkut Oğuznâmesi, on iki hikâye ve bir mukaddimeden oluşur; destanlaşmış tarihi olayları masal unsurlarıyla birleştirerek Oğuz halkının karakteri ve alın yazısı arasındaki ilişkiyi gözleri ve gönülleri doyurur nitelikte anlatır. Güzel ve hikmetli sözler, Türklerin tarihine ait rivayetler, han ve beyler hakkında methiyeler, Türk töresine ait pek çok konu ile birlikte iyilere övgü kötülere eleştiri sunar. Dede Korkut, Türk İlyadası olarak da anılır ve Şehname, Beowulf, Kalevala gibi büyük dünya destanları ile bir tutulur.UNESCO tarafından Bütün Dünyada Anılması Gerekenler arasında yer aldı ve 1999 Dede Korkut yılı ilan edildi.Bütün Türk edebiyatını terazinin bir gözüne, Dede Korkutu öbür gözüne koysanız, yine de Dede Korkut ağır basar. Fatih KÖPRÜLÜ

************

IV-XVI. yy. arasında yazıya geçirildiği tahmin edilen Dede Korkut Hikayeleri, Oğuz Türklerinin destansı hayatını konu alan 12 parçadan oluşmaktadır. Birçok özellikleri ile ünlü dünya destanları arasında sayılan bu hikayeler, yarı yerleşik Türk toplumu hakkında son derece önemli bilgiler verdiği gibi, günümüzde de rahatça okunabilecek bir edebî eser durumundadır. Hikâyeler üzerinde pek çok çalışma yapılmış, ilmi neşirler yanında halk ve çocuklar için değişik kitaplar yayımlanmıştır.

************

XII, XIII, XIV. yüzyıllarda Anadolunun doğusuna gelip yerleşen ve buraları vatan edinen Oğuz Türklerinin Gürcülerle, Trabzon Rumlarıyla ve kendi aralarındaki iç mücadelelerini anlatır. Dede Korkut Hikâyelerinin asıl adı; Kitab-ı Dedem Korkut alâ lisân-ı Taife-i Oğuzandır. Hikâyeler, genellikle hikâye ve masal karakteri gösterse de daha çok destan özelliği taşımaktadır. Bu destanlar, millî şuurun yüksek derecede ön plana çıktığı bir yapı içinde yazılmıştır.Hikâyelerde (destanlarda) Türkün öz benliğini yansıtan motifler dikkati çeker. Özellikle kahramanlık çok ön plandadır. Ayrıca aile kurumuna verilen önem de belirgin şekilde görülmektedir.

************

Dede Korkut, Oğuz´ların her problemini çözen, her sıkıntıyı gideren, ak sakallı bi rbilge kişidir. Böyle biri gerçekten yaşamış mıdır, yoksa sonradan belleklere kazınılmış bir şahsiyet midir, bilinmez. Ama bilinen tek gerçek var ki; o da her şeyiyle dört dörtlük bir insandır o. Hal böyle olunca, devlet adamları ona danışır. Kopuzunu çalıp söylemesiyle çocuklar ad alır. Beyler arasında arabulucudur. Az ama öz konuşur. Çünkü her sözü hikmet doludur....

************

Dede Korkut, Oğuz´ların her problemini çözen, her sıkıntıyı gideren, ak sakallı bi rbilge kişidir. Böyle biri gerçekten yaşamış mıdır, yoksa sonradan belleklere kazınılmış bir şahsiyet midir, bilinmez. Ama bilinen tek gerçek var ki; o da her şeyiyle dört dörtlük bir insandır o. Hal böyle olunca, devlet adamları ona danışır. Kopuzunu çalıp söylemesiyle çocuklar ad alır. Beyler arasında arabulucudur. Az ama öz konuşur. Çünkü her sözü hikmet doludur...

******

Türk yazınında anlatı geleneğinin temel yapıtlarından biri olan Dede Korkut kitabının asıl adı, Dresden kütüphânesinde bulunan yazma nüshasında Kitâb-ı Dedem Korkut ‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân (Oğuzların Diliyle Dedem Korkut Kitabı); Vatikanda buluna... tümünü göster

Yaprak Dökümü'nde Reşat Nuri Güntekin, bir memur ailesinin gelir darlığı ve ahlak düşkünlüğü içerisinde parçalanıp çöküşünü, ustalıklı bir dille anlatıyor. Toplumsal yönü ağır basan bir roman. Eski görenek ve ahlak anlayışına bağlı kalan bir küçük bürokratın, değişen sosyo-ekonomik koşulların belirlediği yeni hayatını yadırgaması başarıyla sergileniyor.

Yaprak Dökümü'nde Reşat Nuri Güntekin, bir memur ailesinin gelir darlığı ve ahlak düşkünlüğü içerisinde parçalanıp çöküşünü, ustalıklı bir dille anlatıyor. Toplumsal yönü ağır basan bir roman. Eski görenek ve ahlak anlayışına bağlı kalan bir küç... tümünü göster

Evliya Çelebinin seyahate olan ilgisi, çocukken babasından dinlediği öykülere, söylencelere dayınır. Bu çocukluk merakı, Evliya Çelebiyi İstanbulda başlayan ve dönemin Osmanlı Topraklarında çok geniş bir alanı içine alan bir seyahate çıkarır. Çelebinin gezdiği yerler üzerine yazdıklarını içeren Seyahatname, on yedinci yüzyılın Osmanlı toplumu üzerine önemli bir kaynak olarak değerlendirilir. Seyahatnamede Evliya Çelebi günlük konuşma dilini akıcı, sürükleyici bir üslupla, zaman zaman alaycılığa varan eğlenceli bir anlatımla kullanmıştır. Belli bir zaman aralığıyla sınırlamadığı anlatımında, geçmişle gelecek zaman, şimdiki zamanla geçmiş iç içedir. Anlattığı yere özgü sözcükler ve söyleyiş biçimlerinden, halk şiirlerinden, söylencelerden, masallardan, mânilerden örnekler vermiş; insanların inançlarını, birbirleriyle ilişkilerini, toplumsal yapılarını, sanat ve zanaat eserlerini bölgenin folklorik yapısını ele alarak aktarmıştır.Evliya Çelebi, (...) yaşamı süresince dokuz padişah, yetmiş vezir, pek çok vali ve beyle birlikte olmuş, eşkıyaların arasına düşmüş, değişik kültürlerle her sınıftan insanla zengin konaklarında, han odalarında, dağ başlarında, terkedilmiş kalelerde, liman şehirlerinde yaşamış, o insanların anlattıklarını dinlemiş, onları gözlemlemiş, gördüklerini ve dinlediklerini renkli, canlı, hem sade hem de sanatlı bir üslûpla kaleme almıştır.Doç. Dr. Cem Dilçin

Evliya Çelebinin seyahate olan ilgisi, çocukken babasından dinlediği öykülere, söylencelere dayınır. Bu çocukluk merakı, Evliya Çelebiyi İstanbulda başlayan ve dönemin Osmanlı Topraklarında çok geniş bir alanı içine alan bir seyahate çıkarır. Çelebin... tümünü göster

İstiklâl Marşı şairi Mehmed Âkif Ersoyun Safahât (safhalar; evreler) adlı kitabı, daha önce tek tek yayımlanmış yedi kitabından oluşur. Mehmed Âkif, bütün düşünsel yaşamının özü ve özeti olan bu manzumelerinde, tüm Müslümanların birleşmesini, İslâm dininin boşinançlardan arındırılmasını, asr-ı saâdete (Hz. Muhammedin dönemindeki yaşama biçimi) dönülmesini savunur. Safahâtın elinizdeki basımında, manzumelerin asıl metinleriyle, okurun bu metinleri daha iyi anlayabilmesi için günümüz diline uyarlanmış metinleri, bilinmeyen kavramların açıklandığı dipnotlarla desteklenmiş olarak verilmekte; şairin yaşamının, sanatının ve Safahâttaki şiirlerin incelendiği otuz sayfalık bir giriş yazısı yer almaktadır. Safahât: İnanmış bir adamın şiirleri...

İstiklâl Marşı şairi Mehmed Âkif Ersoyun Safahât (safhalar; evreler) adlı kitabı, daha önce tek tek yayımlanmış yedi kitabından oluşur. Mehmed Âkif, bütün düşünsel yaşamının özü ve özeti olan bu manzumelerinde, tüm Müslümanların birleşmesini, İslâm d... tümünü göster