Uşak

Panait İstrati eskiden komünistmiş, daha önce okuduğum İş Bulma İdarehanesi kitabında kendisinin komünizme olan inancını yitirişini özetleyen çok güzel bir paragraf vardı, alıntılar bölümüne de eklemiştim onu. İki kitapta da ana karakter aynı ki muhtemelen diğer kitaplarında da böyledir bu durum. Adrien zaten yazarımızın tam olarak kendisi. Hani kendisini bir karakterin arkasına gizleyerek bir şeyler söylemiyor İstrati, birebir kendi düşüncelerini Adrien' ın ağzından okuyucuyla paylaşıyor.

Otobiyografik ögeler taşıyan bir roman zaten fazlasıyla. Adrien' ın daha önceden tanıdığı bir kadının -eski komşuları- konağında uşak olarak çalışırken başından geçenleri, o kadına olan aşkını/hayranlığını anlatıyor ve bunu yaparken de arka planda işçi sınıfıyla burjuvalar arasındaki ilişkilere değiniyor.
Yaşadıkları küçük kasabanın ekonomisinin can damarı olan bir liman var. Bu limandaki işçilerin isyanı ve isyanın sonuçları, Adrien' ın, dolayısıyla yazarın ilişkilere, kadınlara bakış açısıyla birlikte işlediği asıl konuyu oluşturuyor.

Panait İsrati' ye karşı en büyük eleştirim fikirlerini fazla iddialı savunması ve diğer görüşlere hep en olumsuz yerlerinden yaklaşması. Dolayısıyla zaman zaman roman kurgusunun dışına çıkıp gerek karakterler aracılığıyla gerekse de -çok nadiren olsa da- direkt okuyucuyla konuşmaya başlıyor ve kendi fikirlerini bir anlamda okuyucuya; aşılamaya çalışıyor, hatta ötesinde dayatıyor. Tabii bu bilinçli bir tercih. Kitabın önsözünde de bunu açıkça dile getiriyor zaten kendisi. Bu beni şu yüzden biraz rahatsız etti ama, Varlık Yayınları' nın cep boy serilerini okumayı çok seviyorum ben, kendimi nedense kitaba daha kolay kaptırıyorum. Hikayenin içerisine girmişken yazarın hikayeyi bir kenara bırakıp direkt bana bir şeyler söylemesi, içine girdiğim dünyadan beni kovması gibi geliyor bana. Haliyle bu sebepten bozuluyorum biraz yazara. İkinci eleştirim; yazarla arkadaşlık/sevgi/dostluk/aşk kavramlarına bakış açımız çok farklı. Bana göre tamamen karşılıklı faydacılık meselesidir tüm bu kavramlar, yazar ise bu kavramları kutsallaştırıyor, dolayısıyla çok ayrı düşüyoruz kendisiyle bu konuda. Bir üçüncü eleştiri de İş Bulma İdarehanesi' ni okuyan, ^feminist^ arkadaşımdan geldi; ''güzel kitap ama kadınlara bakış açısını beğenmedim.'' Kadınları cinsel bir obje olarak ele alıyor İstrati(tam olarak böyle değil aslında da detaya girersem çok uzayacak)

Bu bir iki eleştirinin dışında kolay okunan, dertli toplu, söyleyecek ciddi şeyleri olan, perde arkasında birçok konuya ustalıkla değinen güzel bir kitaptı Uşak. Altı çizilesi -ki kitap yanımda olmadığından şu an ekleyemiyorum o bölümleri alıntılara- tespitler, eleştiriler var gerçekten de. İş Bulma İdarehanesi' nden de daha keyifle okudum ben bu kitabı. Kitapta bir de türk karakter var ki aklıma direkt bu karikatür geldi; http://karikaturistan.com/wp-content/uploads/2012/02/umut-sarikaya-rick-skati.jpg