Dune: Çöl Gezegeni (Dune #1)

Yazılmış en iyi bilim kurgu eserlerindendir Dune serisi. Bir çok alanda kullanılan bir çeşit "Baharat" için verilen savaşları konu alır. Çok basit görünse de asıl odaklanılan şey bu savaş değildir. Kitapta her karakter, her robot en ince ayrıntısına kadar işlenir. Öyleki insan taklidi yapan, insanlara özenen robotlar vardır.

Bu seri günümüz dünyasında geçmiyor ve içinde robotlar var diyerek sadece bilimkurgu türüne konulamaz. Felsefi, siyasi, dini tartışmalarda kitapta en az bilimkurgu öğeleri kadar ayrıntılı işlenmiştir.

Bu seriyi okumayan çook şey kaçırmış demektir. Bilim Kurgunun ötesinde, felsefe, ekoloji, güç savaşları müthiş bir dille ve hayal gücüyle işlenmiş. Yazınsal ve yaratıcı yönü bu denli güçlü az kitap okudum. Yazarın önünde saygıyla eğiliyorum.

Yıl 10191. canopus'un 3. gezegeni olan Arrakis'e Atreides hanedanından Dük Leto atanır. Harkonnen hanedanıyla kan davaları olan bu aile, Arrakis ve baharat üretiminden sorumludur artık. Ancak Harkonnen hanedanı bu önemli stratejik pozisyon ve üründen vazgeçmek niyetinde değildir. İmparatorluğa ve Lonca'ya ödenecek cüzi rüşvetler karşılığında Harkonnen hanedanı Atreides'lerin soyunu kırmak için operasyon başlatır. Ancak başarılı olamazlar. Paul Atreides ve annesi kurtulurlar. Paul ileride Arrakis'in yerli halkının güveni elde edip liderliğini ele geçirecek ve savaşı Harkonnen'lere taşıyacaktır.

Yazarın, 19. yy da hakim olan Yaradılış merdivenine imada bulunan, insanı yücelten önermeleri " akış" pasajında görülebilir. sosyal etiket ve statü bildirgelerini sıklıkla ve incelikle kullanan yazar, ortaçağ motiflerini uzak geleceğe çok tezat gelmeyecek şekilde taşımayı başarmış. Teknoloji ve vahşi kapitalizm eleştirisi Baron Harkonnen üzerinden işlenmiş. Makinelerin yükselişi ve bastırılan isyan motifleri, insan merkezli kurguyu destekleyen öğeler olarak okurun karşısına çıkıyor. Yazar kimi yerde Freudyen önermelere başvursa da, kurgusunu daha çok Jung metaforları üzerinden kurmuş. Eril ve dişil bileşenleri olan bilindışı öğeleri Bene Gesserit'lerle ilgili olan pasajlarda kullanılmış. Aristo göndermesinde bulunana yazar, Harkonnen baronu üzerinden tahakküm ve tüketim metaforlarını kurgulamış.

Entrikalar ve detaylı kurgu örgüsü, çevresel faktörlere göre biçimlenmiş sosyal temalar ve yaşam şartlarını incelikli bir şekilde aktaran yazar, eserini sağlam temellere oturtmuş. Liebig'in minimum kuramını açılımlayan pasaj son derece başarılı. Ekoloji bilgilerini kullanmaktan çekinmeyen yazar, Kopenhag Yorumu üzerinden geleceğin okunabileceği önermesinde bulunmuş. Müeddib'in gelecek yorumlamaları üzerinden determinizm ve özgür irade sorunsalını ele alırken Heisenberg'in belirsizlik kanuna gönderme yapmış ve gözlem sorunsalını irdelemiş. Schrödinger'in kedisine gönderme Müeddib'in kum solucanı ile sınavında rahatça görülebilir.

Kurduğu ekoloji ve yaşam şartlarını eklerde detaylı biçimde açıklayan kurgu, başından sonuna akıcı bir nitelikte okunuyor.

Dune serisinin ilk kitabı, edebiyatın sunabileceği tüm lezzetleri vaad eden bir kitap...

Çok sağlam bir kurgu, olay örgülerinin içine dağıtılmış;
dünya üzerinde sürdürülebilir yaşam, ekoloji, gibi çevresel kaygılar; varlık/yokluk, sadakat/ihanet, sevgi/nefret gibi insanlık durumları;
zamanın göreceliliği; din/bilim/felsefe tartışmaları gerçek edebiyatın sunabilecekleri hakkında görüşlerinizi değiştirebilir.

Mutlaka okunacak kitaplar listesine ekleyiniz...

Dune adıyla bilinen Arrakis gezegeni İmparator'un emriyle artık Atreides hanedanlığı tarafından yönetilecektir. Melanj isimli baharat maddesinin kaynağı olan Arrakis gezegeninin eski hükümdarları olan Harkonnen hanedanlığını ise bu değişiklik çok kızdırmıştır. Bu değişikliğin ardından siyasi oyunlar, çıkar çatışmaları patlak vermiştir. Dük Leto'nun oğlu Paul Atreides ise rüyalarında, görülerinde yaşadıklarını artık tecrübe edecektir. Dune gezegeninin ezilen yerli halkı Fremen'lerin beklediği mesih gelmiş midir?

Dune: Dük leto, imparator'un emriyle arrakis gezegeni'ni yönetme görevi almıştır. Ancak; Zengin baharatı nedeniyle arrakis diğer büyük hanedanlar (özellikle kanlıları harkonen hanedanı) tarafından paylaşılamayan bir yerdir ve savaş kaçınılmazdır. Dük leto'nun oğlu paul atreides, arrakis'in yerlileri fremenlere sığınır ve fremenleri arkasına alan paul ki ( çocukluğundan dolayı geleceği öngörme yetisi vardır) arrakis' hakim olmak için savaşır.

Dini,siyasi ve özellikle ağır bir felsefesi vardır. Buna rağmen çok akıcı bir kitaptır.

Duneyi herkese tavsiye ederim. Özellikle; ithaki yayınları ve dost körpe çevirisiyle okusunlar.

Frank Herbert’in efsane eseri. İthaki yayınlarından ilk 4 kitabını almıştım. Yayınevi 2 yıl kadar ara verip son iki kitabıda çıkarınca aldım. Okumaya başladım. Aslında bir çok sevilen bilim-kurgu kitabını yarım bırakmıştım. Dune serisine de ön yargıyla başladım ama kitap bir anda içine çekiverdi beni.
Bu kitap hakkında yapacağım yorum tek kelime ile muhteşem. Bu tarza meraklı olanlar zaten okumuştur. Ama benim gibi ön yargılı olanlara çok tavsiye ederim...