Hayvanlardan Tanrılara

Çok ilginç bir kitap.

Yuval Noah Harari, İbranice yazdığı, kısa zamanda İsrail'de best-seller olan ve daha sonra otuz dile çevrilen Sapiens'i henüz 36 yaşında iken kaleme almış.

Jared Diamond'ın Tüfek, Mikrop ve Çelik'ini beğenenler bu kitabı da çok beğenecektir. Diamond insanın tarihini doğa tarihçisi gözüyle ele alıyordu. Harari ise insanın tarihini kültürel evrimci bir bakış açısıyla inceliyor.

Kitap toplam dört kısım, yirmi bölüm ve bir sonsözden oluşuyor.

Birinci Kısım'ın başlığı Bilişsel Devrim; okuyucuyu doğrudan kitaba davet eden, meraklandıran, provokatif bir giriş...

İkinci Kısım'ın başlığı Tarım Devrimi. Okuyucu bu kısımda Harari'nin ilginç görüşleri ile tanışıyor. Harari bu bölümde tarım devriminin "ileriye doğru" atılmış bir adım olup olmadığını tartışıyor. Tarım devriminin Sapiens'in yaşamını kolaylaştıran bir devrim olmak bir yana, belki de bir hata olduğunu ileri sürüyor. "Hayali düzenler" ve "işbirliği ağları" kavramlarını ortaya atarak, kitabın ilerideki bölümlerinde daha da geliştireceği fikirlerin temelini bu kısımda oluşturuyor.

İnsanoğlunun Birleşmesi başlıklı üçüncü kısımda para, din ve imparatorluk kavramlarını sorguluyor. İşbirliği ağlarının "hayali düzenler" içinde nasıl kurulduğunu anlatıyor. "Emperyal Döngü" ilginç.

Bu bölümde ileri sürdüğü bazı tezlerle hemfikir olmak çok güç. Örneğin, hümanizmin, komünizmin, kapitalizmin de birer din olduğunu iddia ediyor ki, bu tezler "din" kavramının sınırlarını muğlaklaştırıyor. Ancak gene de Harari'nin tezleri oldukça provokatif ve üzerinde düşünmeye değer.

Bilimsel Devrim başlıklı dördüncü bölüm, kitabın belki de en ilginç ve okunmayı en fazla hak eden kısmı. Ölüm konusunu tartıştığı Gılgamış Projesi alt-başlıklı bölümü özellikle ilginç buldum. Kapitalizm ve serbest piyasa kültünü tartıştığı 16. bölümde iktisat tarihine giren Harari bir sonraki bölümde tarihe bir de evcilleştirilmiş hayvanların açısından bakıyor. 19. Bölüm'de mutluluğu tartışırken okuyucuyu tarihi ve "ilerlemeyi" bir de insan mutluluğu bakımından değerlendirmeye davet ediyor.

Kitabın en çarpıcı bölümü ise (aynı zamanda Sonsöz'den önceki son bölüm olan) Sapiens'in Sonu. Bu bölümde Harari, geçmiş olayları değerlendiren sıradan ve alışılmış bir tarihçinin yaklaşımından uzaklaşıyor ve geleceği tartışıyor. Özellikle bu bölümü çok beğendim. Sadece bu bölüm için bile okumaya değer bir kitap Sapiens.

Bazı konulardaki fikirlerini yeterince geliştirilmemiş ve spekülasyona açık bulsam da kitabı genel olarak beğendim. Tarihe hiç meraklı olmayanların bile severek okuyacağı bir kitap.

Yuval Noah Harari, insanın tarihsel yolculuğunu evrimci bir bakış açısıyla ele aldığı kitabını, yirmi bölüm (+sonsöz) halinde tasarlamış.

İlk bölüm: Bilişsel Devrim, provokatif bir girişle başlıyor. Aslında bu yaklaşım, tüm kitap boyunca devam ediyor. Harari, tartışmaya açık olan bir çok konuyu tekrar okuyucunun dikkatine sunuyor. Bu arada, tartışmadan kabul edilen genel geçer çok sayıda "doğru" da "acaba öyle mi?" tartışmasında yerini alıyor.

Örneğin, Tarım Devrimi konusunda yazar tarım devriminin "ileriye doğru" atılmış bir adım olup olmadığını tartışıyor, belki de bir hata olduğunu ileri sürüyor.

İnsanoğlunun Birleşmesi başlıklı bölümde ele alınan işbirliği ağlarının kurulması, para, din ve imparatorluk kavramlarının ele alınış biçimi, tezler oldukça ilginç. En çok tartışılacak tezler de bu bölümde yer alıyor.

Bilimsel Devrim başlıklı dördüncü bölümde, ele alınan konular (kapitalizm, serbest piyasa) okuru bu kavramları yeniden değerlendirmeye davet ediyor. Servet dağılımının her gün daha da bozulduğu dünyamızda, ölüm konusunu tartıştığı bölümler, dönüp tekrar okumayı hak ediyor.

Kitabın tümü çarpıcı, yeni tezler, bakış açıları, artışmaya davet ile tüm okurların ilgisini hak ediyor.

Kitabın ismi içeriğini gayet açık bir şekilde ifade ediyor. O yüzden kitabın özetini yazmaya gerek yok. Kitapta müthiş bir bilgi birikimi olduğu da kesin. Binlerce yıllık bir tarihi sadece 408 sayfada bu kadar güzel ifade edebilmek de yine müthiş bir başarı. Kitabın dili akıcıydı. Bu kadar çok bilgi içeriyor olmasına rağmen edebi olarak da dikkate değerdi. Kitabın ilginç olmasının yanı sıra dili de sıkılmadan okunmasını sağlıyor. İnsan kendini, türünü, yaşadığı dönemi, geçmişini ve geleceğini sorgulamadan edemiyor. Yazar farklı teorileri gerçek olma olasılıklarını tek tek değerlendirmiş bir çok konuda. Yine de bazı düşünce biçimlerini öne çıkardığını ve savunduğunu da düşündüm okurken. Bunun kötü bir şey olduğunu düşünmedim. Kitapta herkesin bildiği şeyler de vardı pek bilinmeyen ilginç bilgilerde. Çoğu yerde beni araştırma yapmaya da sevk etti. Kısaca herkese gönül rahatlığı ile tavsiye edebileceğim bir kitaptı. Keyifli okumalar.

Bu kadar mı güzel anlatılır?

Biyoloji, antrapoloji, sosyoloji, psikoloji, tarih, ekonomi, bilim, inanç, felsefe... Herşeyi birleştiren müthiş bir bakış açısı...
Harika bir harman, ufuk açıcı, bilgilendirici, farklı bakışlar getiren, açıklayıcı... ve hatta komik.

Israrla tavsiye olunur.

İnsanların yapabildikleri olağanüstü şeylere rağmen hedeflerimiz konusunda emin değiliz ve her zamanki kadar memnuniyetsiziz. Kano ve kadırgalardan buharlı gemilere ve uzay mekiklerine vardık ama kimse nereye gittiğimizi bilmiyor. Her zamankinden daha güçlüyüz ama bunca güçle ne yapacağımızı bilmiyoruz. Daha da kötüsü, insanlar her zamankinden daha sorumsuz gibiler. Uymamız gereken yegane yasalar, fizik yasaları ve kendi kendini yaratmış küçük tanrılar olarak kimseye hesap vermiyoruz. Diğer hayvanları ve etrafımızdaki ekosistemi sürekli mahvediyoruz ve bunun karşılığında sadece kendi konforumuzu ve eğlencemizi düşünüyoruz, üstelik tatmin de olmuyoruz.
Ne istediğini bilmeyen, tatminsiz ve sorumsuz tanrılardan daha tehlikeli bir şey olabilir mi?
Eser bu sözlerle bitiyor beni çok etkiledi. Kitabın dili oldukça sade ve anlaşılır çok rahat okunuyor. Kitap konusunda bilgi sahibi olan olmayan herkesin anlayabileceği bir kitap olmuş. İnsanlık tarihinin kısa hikayesi. İlk insandan günümüze neler olmuş, neleri kazanmışız neleri yok etmişiz. Kitabı okudukça kendi türümden nefret ettim.Özellikle hayvanlara yapılanlar çok korkunç. Bu dünya sadece bizim için yaratılmadı.Okumanızı tavsiye derim.

Populer bilim kitaplarini cok severim. Tavsiye ederim， cok begenerek ve altini cizerek okudum.

İçinde çok ilginç tespitler barındıran kitap. Tarım devrimiyle ilgili çıkarımları beni hayrete düşürdü. Zihninizde farklı pencereler açıyor. Şiddetle tavsiye ederim!

Bazı kitaplar vardır insanın bakış açısını değiştirir, işte Sapiens'te onlardan. İnsanlığın başlangıcından, geleceğine kadar uzanan güzel bir derleme olmuş. Kolay okunabilen, çeşitli anekdotlar ve ilginç bilgilerle süslü bir kitap. Arap dünyasında kullanılan Dinar'ın, Roma imparatoru Denarius'tan geldiğini kaçımız biliyordu? Ya da ilkel atalarımızın pek de doğayla barışık yaşamadığını, tersine ayak bastığı coğrafyayı "kuruttuğunu"? Sonuç olarak; son yıllarda çıkan eserler arasında "okunması gereken" kitaplar arasında olduğunu düşünüyorum. Not: Yazarımızın "Tek Dünya Devleti"ne olan ilgisi ve sevgisi de dikkatlerden kaçmıyor.

Bu kitapta Dünya tarihi ve günümüz hakkında kafamı kurcalayan bir çok soruya tatmin edici cevaplar buldum.Organize şekilde,üzerinde büyük çalışmalar yapılarak yazılmış akıcı bir ansiklopedi diyebilirim.

Yazar Dünya ülkelerini hiç çekinmeden eleştirmiş ve tarihsel efsanelere pek girmeden anlatmaya çalışmış.Yeri gelmiş acımasızca tüm gerçekliği gözler önüne sermiş.

Kitapta beğenmedim tek durum ise bu kadar gerçekçi bir eleştirmenin hemen hemen tüm devletlerden bahsedip de yaşadığı İsrail i konunun dışına bırakması oldu.Sanki tek bu konuda taraflı davranmış gibi.

Ama kesinlikle okunulması gereken ufkumuza açacak bir eser diyebilirim

Kitap adına yakışır bir şekilde insanlık tarihini araştırıyor. Bu güne kadar okuduğumuz ders kitapları ve ansiklopedilerin bize empoze ettiği tek pencereli yavan katı bilgilerin aksine aksine kafa açıcı, başka tanımadığımız boyutlarda samimi yorumlarla desteklenmiş çıkarımlar yapıyor. Örneğin ele alınan konular
- Keşiflerin şirket benzeri yapılarca kapı kapı sponsor aranarak organize edildiği
- mutluluğun kökeni...
- Savaşların ardındaki ekonomik hesaplar.
- Bir soğuk savaş taktiği olarak kültürel dejenerasyon
Kitabı okurken tarım devriminin ne kadar kötü bir şey olduğunu anlayacak, evrimsel sürecin doğal seçilimin umursamaz, sert kişiliğini tanıyacak, din salgını sonucu toprağa ve yerleşik yaşama tutsak edilen insanın hüznünü duyacaksınız.
Psikolojik çözümlemeler ile konuları irdeleyen kitap birçok miti de tarihin çöplüğüne gömüyor.
-ve daha bir sürü şey
Okuyucu notu : isteyene kitabı e-kitap olarak yollayabilirim.