İmparatorluğun Son Döneminde Gördüklerim Yaptıklarım (1890-1922)

Mabeyin kâtibi rütbesinde başlayıp 32 yıl farklı mevkilerde görev üstlenen bir devlet adamının edebiyatla yoğrulmuş, sürgünlerle kesintiye uğramış hayatı…

Ahmet Reşit Rey’in anıları, imparatorluğun son zamanlarına damgasını vurmuş kişilere ve olaylara yakından bir tanıklık. 31 Mart Vakası, Adana olayları, II. Abdülhamid’in tahttan indirilişi, Edebiyat-ı Cedide çevresi, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Sultan V. Mehmed Reşad’ın tahta çıkarılışı, Balkan Harbi, Babıâli Baskını, Birinci Dünya Savaşı, Sultan V. Mehmed Vahdeddin dönemi ve Sèvres Antlaşması…

Ahmet Reşit’in çalkantılarla geçen uzun siyasi ve edebi yaşamı boyunca gördüklerini, yaşadıklarını adeta bir ruhbilimci gibi çözümleyerek, olabildiğince tarafsız ve ayrıntılı olarak kaydettiği anıları, yakın tarihimizin gölgede kalmış birçok noktasına ışık tutuyor.

Ahmet Reşit Rey (1870-1956) İstanbul’da doğdu. 1888’de Mülkiye Mektebi’ni bitirdi. 1890’da üçüncü kâtip olarak girdiği Mabeyin Başkitabeti’nde 14 yıl çalıştı. Bu dönemde yazıları ve şiirleri H. Nâzım takma adıyla Servet-i Fünun’da yayımlandı. 1900’de Malumat dergisinde yazmaya başladı. 1904’te Kudüs mutasarrıfı, 1906’da Manastır valisi, 1908’de Halep valisi oldu. Eylül 1909’da görevinden alındı. Galatasaray Lisesi edebiyat öğretmenliğine getirildi, verdiği derslerin notları 1911-1912’de iki cilt halinde Nazariyât-ı Edebiye adıyla yayımlandı. Aynı yıl önce İzmir valiliğine atandı, daha sonra Dahiliye nazırı oldu. 1913’te gönüllü sürgün olarak önce Mısır’a, oradan Paris’e, daha sonra Cenevre’ye geçti. 1919’da İstanbul’a döndü. 1920’de tekrar Dahiliye nazırı oldu. Aynı yıl, Sèvres Antlaşması müzakereleri için gönderildiği Fransa’da anlaşma hükümlerine karşı çıkarak bütün görevlerinden ayrıldı ve yalnızca edebiyatla uğraşmaya başladı. Racine’den yaptığı tercümeleri J. Racine Külliyatından başlığıyla, Vergilius’tan yaptığı tercümeleri Eneiede adıyla 1934’te kurulan Dün-Yarın Külliyatı’ndan basıldı. Oğullarından Cemal Reşit Rey çok sesli müzik bestecisi, Ekrem Reşit Rey edebiyatçı ve tiyatro yazarı olarak tanınır.

Mabeyin kâtibi rütbesinde başlayıp 32 yıl farklı mevkilerde görev üstlenen bir devlet adamının edebiyatla yoğrulmuş, sürgünlerle kesintiye uğramış hayatı…

Ahmet Reşit Rey’in anıları, imparatorluğun son zamanlarına damgasını vurmuş kişilere ve olaylara yakından bir tanıklık. 31 Mart Vakası, Adana olayları, II. Abdülhamid’in tahttan indirilişi, Edebiyat-ı Cedide çevresi, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Sultan V. Mehmed Reşad’ın tahta çıkarılışı, Balkan Harbi, Babıâli Baskını, Birinci Dünya Savaşı, Sultan V. Mehmed Vahdeddin dönemi ve Sèvres Antlaşması…

Ahmet Reşit’in çalkantılarla geçen uzun siyasi ve edebi yaşamı boyunca gördüklerini, yaşadıklarını adeta bir ruhbilimci gibi çözümleyerek, olabildiğince tarafsız ve ayrıntılı olarak kaydettiği anıları, yakın tarihimizin gölgede kalmış birçok noktasına ışık tutuyor.

Ahmet Reşit Rey (1870-1956) İstanbul’da doğdu. 1888’de Mülkiye Mektebi’ni bitirdi. 1890’da üçüncü kâtip olarak girdiği Mabeyin Başkitabeti’nde 14 yıl çalıştı. Bu dönemde yazıları ve şiirleri H. Nâzım takma adıyla Servet-i Fünun’da yayımlandı. 1900’de Malumat dergisinde yazmaya başladı. 1904’te Kudüs mutasarrıfı, 1906’da Manastır valisi, 1908’de Halep valisi oldu. Eylül 1909’da görevinden alındı. Galatasaray Lisesi edebiyat öğretmenliğine getirildi, verdiği derslerin notları 1911-1912’de iki cilt halinde Nazariyât-ı Edebiye adıyla yayımlandı. Aynı yıl önce İzmir valiliğine atandı, daha sonra Dahiliye nazırı oldu. 1913’te gönüllü s... tümünü göster