İyi Asker
Ford Madox Ford, Gökhan Sarı (Çevirmen)
"İnsan kalbiyle alakalı hiçbir şey -hem de hiçbir şey- bilmiyorum. Bildiğim tek bir şey var o da yalnız -fena halde yalnız- olduğum. Kendi adıma söyleyeyim, bir daha hiçbir şömine başı dostça bir muhabbete şahit olmayacak. Bütün sigara odaları ancak halka halka dumanlar arasında kalmış bir sürü sahte silüetle dolabilecek. Bütün hayatım o yerlerde geçmiş olduğu halde, şöminenin ve sigara odasının her şeyini bilmeyeceksem, o zaman ne bilecektim ki? Sıcacık şömine dibi!”
Ford Madox Ford’un tutku ve ihanetin olağanüstü bir çözümlemesini yaptığı romanı İyi Asker, I. Dünya Savaşı öncesi iki çiftin dostluklarının çözülüşünü anlatıyor. Ford’un yaklaşık yüz yıl önce çizdiği, kendini üstün gören ve kendi hazzından başka hiçbir şey düşünmeyen ahlâksız bir toplumun portresi her ne kadar okurları öfkelendirmiş olsa da, kronolojik olmayan bir biçimde geriye dönüşler, güvenilmeyen bir anlatıcının kullanılması vb. teknikler İyi Asker’i “Tüm Zamanların En İyi 100 Romanı” arasına sokmuştur.
"İnsan kalbiyle alakalı hiçbir şey -hem de hiçbir şey- bilmiyorum. Bildiğim tek bir şey var o da yalnız -fena halde yalnız- olduğum. Kendi adıma söyleyeyim, bir daha hiçbir şömine başı dostça bir muhabbete şahit olmayacak. Bütün sigara odaları ancak halka halka dumanlar arasında kalmış bir sürü sahte silüetle dolabilecek. Bütün hayatım o yerlerde geçmiş olduğu halde, şöminenin ve sigara odasının her şeyini bilmeyeceksem, o zaman ne bilecektim ki? Sıcacık şömine dibi!”
Ford Madox Ford’un tutku ve ihanetin olağanüstü bir çözümlemesini yaptığı romanı İyi Asker, I. Dünya Savaşı öncesi iki çiftin dostluklarının çözülüşünü anlatıyor. Ford’un yaklaşık yüz yıl önce çizdiği, kendini üstün gören ve kendi hazzından başka hiçbir şey düşünmeyen ahlâksız bir toplumun portresi her ne kadar okurları öfkelendirmiş olsa da, kronolojik olmayan bir biçimde geriye dönüşler, güvenilmeyen bir anlatıcının kullanılması vb. teknikler İyi Asker’i “Tüm Zamanların En İyi 100 Romanı” arasına sokmuştur.
Değerlendirmeler
İyi Asker, güvenilmez anlatıcı tekniğinin kullanıldığı başyapıtlardan biri.
Kitabın kahramanları iki varlıklı çifttir. Dowelllar ve Ashburnhamlar, yirminci yüzyılın ilk yıllarında, para ve iş dertleri olmadan, Fransız Rivierası otellerde, Alman kaplıcalarında gezmekteler. Yaşam onlar için bitmek bilmeyen bir tatil. Paranın, rahatlığın, ayrıcalığın ve hatta okudukça anlarız ki ahlaksızlığın kol gezdiği bir dünyaları var. O dünyada neler oluyor peki?
Biz olan biteni John Dowell'dan dinleriz. Onun zihninde geziniriz. Bir dediği bir dediğini tutmaz anlatıcımız, yalanlar söyler, kendine yalanlar söyler, yanlış hatırlar, sonra döner başka bir şekilde yanlış hatırlar, kısacası bizi ve hikayeyi aldatır. İşin keyifli kısmı da buradadır. İki ölüm vardır hikayeye sinen, ensest, eşcinsellik, yalan, dalavere ve aldatmaca imaları... John'a göre evliliklerinin sekteye uğramasının sebebi karısının sözde kalp problemindendir. Ama dediğimiz gibi sözde. Başlarda karısının Yüzbaşı'nın aşığı olduğunu bilmediğini ve saflığı sebebiyle anlamadığını düşündürtür bize. Ama sonra anlatıcımızın saflığında mutabık kalmak üzere bizi kandırdığını anlarız. Ama bu kandırmacalara çoktan alışmışızdır. Ford Madox Ford bireyin benliğinden, kendi benliğinden duyduğu şüpheyi romanlaştırır.
Söz gelimi roman boyunca Yüzbaşı Ashburnham'ı uzun uzun anlattığını okuruz anlatıcımızın. Yüzbaşı'nın duruşu, bakışı, kıyafetleri, hal ve hareketleri. John bunu niye yapmaktadır? Karısına duyduğu kıskançlık mı? Karısının Yüzbaşı'na duyduğu hayranlığın sebeplerini ele geçirmek mi? Yoksa kendisinin, kendisine bile itiraf edemediği eşcinsel aşk mı? Aynı anda hepsi gibi görünür. Hem ikiyüzlü hem samimidir. Yazar kahramanı aracılığıyla insan ruhuna dair bilginin peşine düşmüştür çünkü. Postmodernizmin kendisiyle çelişen, kendi kendine zarar veren ve özfarkındalığa sahip anlatım biçimine cuk oturan güvenilmez anlatıcının ta kendisi olmuştur.
Yeri gelmişken İyi Asker'in "Tüm Zamanların En İyi Yüz Romanı", "En İyi 100 Çağdaş Roman" arasında yer aldığını, Guardian'ın "Okunması gereken 1000 Roman" gibi prestijli listelere girdiğini, ama yazarının yaşamı boyunca bu ilgiden nasibini alamadığını da belirtmeliyim.
Oylum Yılmaz (Sabitfikir)
Baskı Bilgileri
Karton Cilt, 1.Basım, 295 sayfa
Haziran2014 tarihinde, Aylak Adam Yayınları tarafından yayınlandı
Diğer baskılar
Benzer Kitaplar
Şu An Okuyanlar
Okumuşlar
|