Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak

Sureiya Faroqhi, Osmanli tarihçiliginin temellerini atan Ömer Lütfi Barkan ekolünün günümüzdeki en yetkin temsilcisi. Kitapta Faroqhinin Ticaret Baglantilari, Bursada Üretmek ve Yasamak, Osmanli Dünyasinda Kadin Olmak ile Mesrulastirma Davalari baslikli dört bölümde topladigi on dört makalesi yer aliyor. Bu makalelerde 15-18. yüzyil arasi zaman dilimindeki Osmanli toplumsal tarihinin degisik cephelerine bakis yer aliyor. TADIMLIKKusbakisi Inceleme: Iki Servetin OlusumuHâcce Salihanin tereke defterinde sadece satilan mallarin degerleri yazilip varislere kalanlarin degeri belirtilmezken, Havva Haniminkinde listedeki tüm mallarin degerleri verilmis. Söz konusu degerlere elbette ihtiyatla yaklasilmali. Her halükârda, listedeki mallarin çogu Havva Hanima miras yoluyla intikal etmis olmalidir, dolayisiyla satin alinmamislardir ve ölümünden sonra da satilmamislardir. Bu durumda, verilen degerlerin piyasa degerine denk olmalari pek beklenemez, gerçek degerlerinin biraz altlarinda kaydedilmis olmalari daha olasidir. Yine de, söz konusu degerlerden yararlanmak mümkündür. Bunlar bize yalnizca toplam servetin tahmini degerini göstermekle kalmazlar, ayni zamanda servetin nelerden olustugunu anlamamizi ve kentsel gayri menkul, kirsal gayri menkul, köle, ev esyalari ve borçlarin toplam servet içindeki oranini belirlememizi saglarlar. Hâcce Salihanin tereke defterine dönecek olursak, elimizde yalnizca nakit alacaklari, gayri menkulleri ve teknelerdeki hisseleri bulundugundan servetinin ayrintili bir dökümünü yapamiyoruz. Bununla beraber, Hâcce Salihanin serveti hakkinda en azindan kaba bir tahmin yürütmek gerekirse, yukarida bahsettigimiz tutara, Havva Hanimin tereke defterindeki ev esyalari, giysiler ve mücevherin tüm servete orani olan % 11,6yi ekleyerek bir sonuca varabiliriz. Bu, Havva Hanimin gardrobunun hayli mütevazi oldugu, buna karsilik Hâcce Salihanin bolca giysisi bulundugu göz önüne alindiginda muhtemelen düsük bir tahmin olacaktir. Aslina bakilirsa, Hâcce Salihanin gardrobu, 19. yüzyil basinda Egeli tüccarlarin ticari baglantilari bakimindan ve 18. yüzyilda ticari aglarinin genisligi ve saglamligiyla taninan Sakizli tüccarlar açisindan faydali bir gösterge olarak degerlendirilebilir.18 Hâcce Salihanin mücevherlerinin de Havva Haniminkilerden daha degerli olmasi beklenebilir. Ayrica, Hâcce Salihanin dul oldugu tahminimizde hakliysak, evli bir kadina göre daha fazla ev esyasi satin almis olabilecegini de düsünebiliriz. Bu durumda, Hâcce Salihanin servetinin maddi degeri üzerine ikinci bir tahmin yürütmek gerekir; bu kez, elimizdeki tutari, sözünü ettigimiz tüketim aliskanligi farkliligindan dolayi % 15 arttirarak toplam 60.978 gurusluk bir servete ulasiriz. Elimizdeki iki serveti, 1850li yillarda, yani Kirim Savasi zamaninda hayli yüksek olan enflasyonu da hesaba katarak karsilastirmak çok ilginç olurdu. Ne yazik ki, Charles Issawinin topladigi veriler böyle bir hesap yapmamiza olanak vermiyor.

Sureiya Faroqhi, Osmanli tarihçiliginin temellerini atan Ömer Lütfi Barkan ekolünün günümüzdeki en yetkin temsilcisi. Kitapta Faroqhinin Ticaret Baglantilari, Bursada Üretmek ve Yasamak, Osmanli Dünyasinda Kadin Olmak ile Mesrulastirma Davalari baslikli dört bölümde topladigi on dört makalesi yer aliyor. Bu makalelerde 15-18. yüzyil arasi zaman dilimindeki Osmanli toplumsal tarihinin degisik cephelerine bakis yer aliyor. TADIMLIKKusbakisi Inceleme: Iki Servetin OlusumuHâcce Salihanin tereke defterinde sadece satilan mallarin degerleri yazilip varislere kalanlarin degeri belirtilmezken, Havva Haniminkinde listedeki tüm mallarin degerleri verilmis. Söz konusu degerlere elbette ihtiyatla yaklasilmali. Her halükârda, listedeki mallarin çogu Havva Hanima miras yoluyla intikal etmis olmalidir, dolayisiyla satin alinmamislardir ve ölümünden sonra da satilmamislardir. Bu durumda, verilen degerlerin piyasa degerine denk olmalari pek beklenemez, gerçek degerlerinin biraz altlarinda kaydedilmis olmalari daha olasidir. Yine de, söz konusu degerlerden yararlanmak mümkündür. Bunlar bize yalnizca toplam servetin tahmini degerini göstermekle kalmazlar, ayni zamanda servetin nelerden olustugunu anlamamizi ve kentsel gayri menkul, kirsal gayri menkul, köle, ev esyalari ve borçlarin toplam servet içindeki oranini belirlememizi saglarlar. Hâcce Salihanin tereke defterine dönecek olursak, elimizde yalnizca nakit alacaklari, gayri menkulleri ve teknelerdeki hisseleri bulundugundan servetinin a... tümünü göster