Tiryaki Sözleri

Millî Eğitim Bakanlığınca Türk ve dünya edebiyatında 100 Temel Eser in önce ortaöğretimde ardından ilköğretimde belirlenmiş olmasını, ülkemizdeki okuma oranını artırmaya yönelik bir çaba olarak görüyoruz. Bir başlangıç olarak ilköğretimde 100 Temel Eser ümit vericidir; ilköğretim seviyesindeki çocuklarımıza bu eserleri okutmayı başarabilirsek, okuyan toplum olma yolunda önemli bir adım atılmış olacaktır. İlköğretimde 100 Temel Eser in bir başka olumlu yönü de; aynı eserleri okumuş, o eserlerdeki dil varlığı ile duygu ve düşünce zenginliğini fark etmiş bireylerin oluşturacağı bir toplumun daha hoşgörülü, daha paylaşımcı olmasını sağlamasıdır.

******

Cenab Şahabeddin, bu türün Türk edebiyatındaki en ünlü temsilcisidir. Özdeyişlerini içeren Tiryaki Sözleri, bu nedenle, özel bir önem taşımaktadır. Cenab Şahabeddin, Tiryaki Sözleri adını verdiği özdeyişlerini Nesr-i Harb-Nesr-i Sulh/Savaş ve Barış Yazıları ile birlikte kitaplaştırır (1918). Yapıt, tümü numaralanmış üç yüz altmış bir özdeyiş içermektedir. Yazar, daha sonra bu alandaki çalışmalarını sürdürmüş olsa bile, ölümüne (1934) değin, bu çalışmalarını, geliştirilmiş yeni bir baskı biçimden veya ikinci bir kitap olarak yayımlamamıştır.

************

Serveti Fünun edebiyatının üç büyük temsilcilerinden biri olan merhum Cenab Şahabettin, 1918de yayınladığı Nesr-i Sulh ve Tiryaki Sözleri adını verdiği kitabında ince bir düşünce mahsülü olan 361 tane seçme söze de yer vermiştir. Aradan çok uzun yıllar geçtikten sonra, üzerinde çok durulabilecek bu sözlerin aslında 1816 tane olduğunu, merhum Reyan Erbenin kütüphanesinde Cenabı kendi el yazısıyla müstakil bir defter halinde bulunduğunu, birtakım araştırmalardan sonra fark etmiştim. Bunun üzerine ünlü yazarın bu sözlerini, bilim alemince meçhul kalmaması için 1978de Erben ile birlikte neşretmiştik. Ne yazık ki o baskı çok büyük yanlışlarla dolu olarak çıktı. Şimdi İnkılap Kitabevinin ehemmiyetiyle titiz bit şekilde basılan Tiryaki Sözlerinin Cenabın ruhunu şad edeceğine inanıyorum. Dr. Orhan F. Köprülü

************

İnsanların kusurlarını görme! Tek gözü olanlara tek gözünün olduğu taraftan bak.
Beni korkutan ölümden sonra cehenneme gitmek değil, hiçbir yere gitmemektir.
Kadın olsun, kitap olsun: cildine aldanma, içindekilere bak.-


************

Tiryaki Sözleri, adına uygun olarak insanı kendisine bağlayan, tiryaki yapan hayat düsturlarıdır. Bunların bir kısmı Cenap Şahabettinin kendi bulduğu sözlerdir. Ama yerli veya yabancı şair, yazar, filozof ve din adamlarından yararlandığı sözler de olabilir. Sonuç itibariyle bu sözlerde okuyucu düşünmeye yöneltiliyor. Cenap Şahabettinin bir ömür boyu topladığı ve kaydettiği bu sözlerden hepimizin alacağı dersler var.İlköğretim için seviyelendirilmiştir.Bu eser, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tavsiye edilen 100 Temel Eser listesinde yer alır.

************

- Ben şuna inanmışım: Atalarının hayatı ile bir kimse, ne kirlenir, ne süslenir. - Güçlük okuldan birinci çıkmada değil, hayata iyi not ile girebilmektedir. - Güzel kelebek isteyen, çirkin tırtılı ezmemeli.- Zavallı koyun sürüsü! Çobanı da o besler, çoban köpeğini de, kurdu da, sahibini de... - Küçük kapılardan girmeye çalışanlar, eğilmeğe mecbur olurlar.

************

Nesr-i Harp, Nesri Sulh ve Tiryaki Sözleri adlı kitabın sonuncu bölümü olan Tiryaki Sözleri, Cenap Şahabettinin Servet-i Fünun dergisinde Serseri Fikirler başlığı ile yayımladığı özdeyişlerin 361 tanesinden oluşmaktadır.Cenap Şahabettinin geniş kültürünün bir yansıması olan bu özdeyişlerde etkili bir anlatım vardır. Yayımlandığı dönemde büyük ilgi görmüş ve beğenilmiş olan özdeyişler, yazarın ince zekasını ve ironik yaklaşımını sergiler.Kuşkusuz, bu sözlerde ileri sürülen düşüncelerin tümünün günümüz koşullarında yol gösterici olması beklenemez. Ancak XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başlarında bir Türk aydınının dünyayı ve toplumu algılayışını sergilemesi bakımından önemlidir.

************

Olduğundan fazla görünmek isteyen, olduğu kadar bile görünmez olur.Lisan, ruhun vatanıdır.Kafalar boş durdukça kalınlaşır. Hakikati güneşe benzetiler; doğrudur: Gözlerimizi yaralar korkusuyla çoğuna bakamayız.Güzel söz söyleme sanatında bir usta olan Cenab Şahabettinin kaleminden çıkmış ve onun Türkçeyi kullanmaktaki hüneri ile yoğrulmuş bu özdeyişler, Tiryaki Sözlerinden sadece birkaçı. Şahabettinin ince, keskin ve nükteli zekâsı ile kaleme aldığı vecizelerden oluşan bu kitap, orijinal ve meydan okuyan, ancak aynı zamanda yol gösterici fikirlerle dolu.Söylediği sözlerin altına derin manalar gizleyen ve hiç duyulmamış yepyeni mecazlar oluşturan Cenab Şahabettinin özdeyişlerinden oluşan Tiryaki Sözleri okuyucuda tiryakilik yaratacak.

******

Millî Eğitim Bakanlığınca Türk ve dünya edebiyatında 100 Temel Eser in önce ortaöğretimde ardından ilköğretimde belirlenmiş olmasını, ülkemizdeki okuma oranını artırmaya yönelik bir çaba olarak görüyoruz. Bir başlangıç olarak ilköğretimde 100 Temel Eser ümit vericidir; ilköğretim seviyesindeki çocuklarımıza bu eserleri okutmayı başarabilirsek, okuyan toplum olma yolunda önemli bir adım atılmış olacaktır. İlköğretimde 100 Temel Eser in bir başka olumlu yönü de; aynı eserleri okumuş, o eserlerdeki dil varlığı ile duygu ve düşünce zenginliğini fark etmiş bireylerin oluşturacağı bir toplumun daha hoşgörülü, daha paylaşımcı olmasını sağlamasıdır.

******

Cenab Şahabeddin, bu türün Türk edebiyatındaki en ünlü temsilcisidir. Özdeyişlerini içeren Tiryaki Sözleri, bu nedenle, özel bir önem taşımaktadır. Cenab Şahabeddin, Tiryaki Sözleri adını verdiği özdeyişlerini Nesr-i Harb-Nesr-i Sulh/Savaş ve Barış Yazıları ile birlikte kitaplaştırır (1918). Yapıt, tümü numaralanmış üç yüz altmış bir özdeyiş içermektedir. Yazar, daha sonra bu alandaki çalışmalarını sürdürmüş olsa bile, ölümüne (1934) değin, bu çalışmalarını, geliştirilmiş yeni bir baskı biçimden veya ikinci bir kitap olarak yayımlamamıştır.

************

Serveti Fünun edebiyatının üç büyük temsilcilerinden biri olan merhum Cenab Şahabettin, 1918de yayınladığı Nesr-i Sulh ve Tiryaki Sözleri adını verdiği kitabında ince bir düşünce mahsülü olan 361 tane seçme söze de yer vermiştir. Aradan çok uzun yıllar geçtikten sonra,... tümünü göster