"Bu insanlar bilgiye, düşünceye gidecek bütün yolları kapatmışlardı kendi elleriyle. Bilgisizlik çepeçevre kuşatmıştı toplumu. Yaptıkları kötülükler kaplerini karartmıştı. Tanrı da onların kalplerini, kulaklarını mühürlemişti. Artık gerçekleri kavrayamazlar, duyamazlardı. Gözlerine perde çekilişti. Doğru yolu görmeleri mümkün değildi. (...) Bildikleri en iyi şey alışverişti ve bu, onları Tanrı'yı anmaktan sürekli alıkoyuyordu. Bütün kalplerin ve gözlerin başka türlü olacağı günün korkusu görülmüyordu hiçbir yürekte." Kitap konu itibariyle biraz ağır olsa da özelikle sabredip okunursa sonlara doğru çok daha güzelleşiyor, daha doğrusu anlaşılır hale geliyor. Özellikle yazıldığı tarih ve İslam dünyasında yazılan ilk roman olması açısından okunmalı diye düşünüyorum.

Sabahattin Ali'nin yayınlanmış 5 öykü kitabı, biri yayınlanmış 3 şiir kitabı ve yazdığı tek oyundan oluşan bu kitap, yazarın yazın serüvenini göstermesi açısından önemli bir derleme. Özellikle öykü kitapları yayınlanış tarihlerine göre verildiği için yazarın edebi panoramasını da göz önüne seriyor. Bu kitabın muhteviyatındaki eserlere tek tek ulaşmak da mümkün fakat bu haliyle, özellikle cildi ve kronolojik sırada verilmesi açısından bence gayet güzel olmuş. Bir de yine aynı bu şekilde ciltlenmiş olarak yazarın romanları var. Böylelikle iki cilt içersinde Sabahattin Ali'nin edebiyata dair bütün yazdıkları toplanmış oluyor. Yine bu özel baskılara mahsusen yazarın eserleriyle ilgili olarak kitabın baskı tarihine kadar yazılmış tüm eleştirileri de içinde bulundurması ayrı bir kazanım.