Yıllar önce Kürk Mantolu Madonna'yı okuduktan sonra, tüm eserlerini en kısa sürede okuyacağım, diye kendime verdiğim sözü, bu olağanüstü öyküleri okuduktan sonra bu kadar geç gerçekleştirdiğim için çok ama çok pişmanım!

Sevgililer gününe saatler kala okudum Sabahattin Ali'nin "Değirmen"ini. İlkgençlik yıllarında yazdığı on altı öykünün yer aldığı kitapta; Değirmen, Kurtarılamayan Şaheser, Viyolensel, Kanal ve Bir cinayetin Sebebi çok beğendiğim öykülerdi. Gerçek "dostluk"u da, gerçek sevgiyi de kitapların satır aralarında olduğuna inanan ben; "Değirmen"in tam içinde buldum. "Özel gün" samimiyetsizliği, "yaşamanın" yerini "gösteriye" bıraktığı, ölçülenin de gösteriyle karşılaştırıldığı günümüz dünyasında, öykü gerçekliğini hâlâ koruyor. "Siz sevemezsiniz adaşım, siz, şehirde yaşayanlar ve köyde yaşayanlar; siz, birisine itaat eden ve birisine emredenler; siz, birisinden korkan ve birisini tehdit edenler... Siz sevemezsiniz. Sevmeyi yalnız bizler biliriz... Bizler: batı rüzgârı kadar serbest dolaşan ve kendimizden başka Allah tanımayan biz Çingeneler...Dinle adaşım, sana bir çingenenin aşkını anlatayım..."

İspanya iç savaşında antifaşişt gerillalarla birlikte savaşan romanın başkahramanı Amerikalı Robert Jordan'ın dört günlük mücadelesini, aşkını ve yenilgisini anlatır #çanlarkiminiçinçaliyor da Hemingway. Antifaşistlerin, faşistleri öldükleri Pilar tarafından anlatılan bölümde, savaşın acımasızlığı, anlamsızlığı, öldürmekten korkan ihtiyar antifaşist Anselmo'nun iç konuşmasında "Yolun karşısındaki hızarın bacası tütüyordu. Anselmo karın içinden geçip gelen dumanın kokusunu alabiliyordu. Faşistler üşümüyor, diye düşündü, rahatları yerinde, yarın gece onları öldüreceğiz. Ne garip iş bu, üstelik bunu aklıma grtirmekten de hiç hoşlanmıyorum. Bütün gün onları gözetledim, bizden hiç farkları yok. Şimdi yürüyüp hızara gitsem, kapıyı çalsam beni buyur edeceklerinden hiç kuşkum yok, yeter ki yoldan geçen herkesi durdurup kimlik sormak için emir almış olsunlar. Aramıza bir tek emirler giriyor. Bu adamlar faşist değil. Faşist diyorum ama değiller. Bizim gibi yoksul insanlar onlar da. Bizimle savaşmamaları gerek aslında, bense öldürme konusunu düşünmekten hiç hoşlanmıyorum." sözleri tokat gibi indi yüzüme.