'Mektup bir şekildir, aslında önemli olan gönüldür.' Mevlut biraz değişik bir karakter, oldukça sessiz, yumuşak mizaçlı, ne düşündüğünü pek belli etmeyen zaten ne düşündüğünü -çoğu zaman- kendi de bilmeyen, dolaşmaktan, sokakları gezmekten ve bunu en iyi şekilde yapabildiği için boza satmaktan da oldukça mutlu. Böyle olunca da yan karakterler Mevlut'ten biraz daha karakterli olmuş sanki kitapta ve yer yer Mevlut'ü dinlemekten sıkılıyorsunuz. Romanımızda yan karakterler konuşmacı olarak giriyor ve ben bu anlatım tarzını aslında çok beğendim. Ancak yan karakterler de -örneğin Süleyman gibi- Mevlut'ten oldukça farklı olmasına rağmen konuşurken üsluplarının ana karakterimize benzemesi romanın tek düzeliğini pekiştiriyor. Semiha'yı sadece bundan ayrı tutuyorum. Bence güzel çizilmiş bir karakter Semiha. Aynı zamanda şehrin nasıl değiştiği çok güzel yansıtılmış, öyle ki Mevlut değişmiyor ama ondan başka her şey büyük bir hızla değişiyor alıntıda dediği gibi: 'Ne yazık ki bir şehrin şekli şemaili bir insanın kalbinden çok daha hızlı değişir.' Okurken ben neden bunu okuyorum diyorsunuz, bitirince ise günlerce düşünüp duruyorsunuz. Tipik bir Orhan Pamuk romanı. Aslında bir niyet, kalbin niyeti, dilin niyeti ve gerçekleşen KISMETin romanı. Kısmet, elindekiyle mutlu olma, elindekinin değerini bilme romanı. Her Pamuk romanı gibi kesinlikle okunmalı.

Öncelikle yazıldığı döneme rağmen, günümüzde de rahatça uygulanabilecek hatta uygulanması gereken örf, adet ve düşünce kalıplarından bahseden, oldukça sürükleyici bir eser. Ütopya ülkesinin yaşayış tarzında belirli sıkıntılar olduğu ortada, bunu kitabın sonunda Thome More'un kendisi de belirtiyor zaten. Köle kavramının, zamanındaki köle yapısından farklı olduğunu da belirttiği için o kısma çok takılmadım. Kadın ve erkek eşitliğinin ve kadının toplum üretimine faydalı ve resmen bir 'birey' olarak sunulması, o dönem açısından oldukça yenilikçi olsa gerek. Beğendiğim bir kısım daha. Çok beğendim, bir gecede okudum, tekrarladığım not aldığım oldukça fazla yeri var. Tavsiye ederim. "Yurttaşlarının yaşamını iyileştirmenin yolunu onları yaşamın sunduğu bütün zevklerden mahrum etmekte arayan bir kral, özgür insanlara hükmetmeyi bilmediğini açıkça itiraf etmeli. Her şeyden önce de kendi beceriksizliğini ya da gururunu bastırmakla işe başlamalıdır."

'Güçlüler güçsüzleri incitemeyecek kadar güçsüz olunca, güçsüzler çekip gidecek kadar güçlü olmak zorundaydılar' Yaşam bir kere yaşanan, bir kere yaşandığı için hiç yaşanmamış sayılan, tekrarı olmadığı için taslaktan öteye gidemeyecek kadar belirsiz ama aynı zamanda göklere de ulaşabilecek kadar hafif midir, yoksa üzerine yük ve sorumluluk bindirilen yaşamın sağladığı en şiddetli doğumun simgesi olacak kadar ağır mı? Permandies olsa kesinlikle hafif derdi ama pozitif biçimiyle. Hafiflik gerçekten pozitif bir durum mudur yoksa gelip geçiciliğiyle ve tekrarsızlığıyla negatif mi? 'İçinde yaşadığı yeri terk etmek isteyen kişi mutsuz kişidir' Özellikle kitabın, duygu sömürüsü, kitsch tanımını tekrar tekrar okumanızı tavsiye ediyorum. Sonuçta şüphesiz ki hiç birimiz kitsch i görmezden gelecek kadar insanüstü varlıklar değiliz.

Kitabın bir yerinde "günümüzde hiç kahraman gibi kahraman kalmadı" diyor. Teravanian, hep imkansızı başaran bir karakter yaratmış kitabında. Hep olmak isteyeceğiniz ama asla olamayacağınız... Kitap çok güzel ancak Trevanian'a başlamak için oldukça iyi. Bence bir kaç kitabını okuduktan sonra en son Şibumi ile son bulunmalı.

Bazı insanlar o kadar mutsuzlardır ki yaşadıkları yeri cehennem olarak tarif ederler. Siz hiç bu kadar mutsuz insanın yaşadığı ortak bir yer gördünüz mü? Kar o kadar karanlık, o kadar mutsuz, ve o kadar öğrenilmiş çaresizliklerle dolu bir kitaptır ki, okuduktan yıllar sonra bile kapağına baktığınızda tüm o duygular sanki yaşayan bizzat sizmişsiniz gibi bastırıverir yüreğinizi. Orhan Pamuk'un en gerçek romanlarından biri.