Aklından Bir Sayı Tut (Dave Gurney, #1)

İngilizceden Türkçeye çevirilerde sıklıkla yapılan bir hata var: Üçüncü tekil şahsın kimliğini belirtmek.

İngilizce, "eril" ve "dişil" olarak ayıran bir dil olduğundan, üçüncü şahıslara yönelik cümleler "she" ve "he" ile başlar. Bu da cümlede eyleme yönelik hareketi erkeğin mi dişinin mi gerçekleştirdiğinin bilgisini verir.

Oysa bizim çevirmenlerimizin aklıevvel bir kesimi nedense bu hayati ayrıntıyı görmezden gelerek oluşturur Türkçe metni. O zaman da aşağıda alıntıladığım garabet çıkar ortaya:

"Neredeydin?" dedi yataktaki yaşlı kadın. "Tuvaletimi yapmam gerekiyordu ama yanımda kimseyi göremedim."

Genç adam onun hırçın ses tonuna karşılık, ayakucunda duruyor ve sakin bir şekilde gülümsüyordu.

(KADIN*) Kelimelerin ne anlama geldiğini unutmuş gibi, belli belirsiz bir sesle, "Tuvaletimi yapmam gerekiyordu," diye tekrarladı.(...)

*Parantez içindeki özne bana ait.

Bundan sonrası cinsiyetsiz cümlelerle bu şekilde sürüp gidiyor. Ve bir süre sonra iş iyice içinden çıkılmaz bir hal alıyor. O eylemi kim yaptı, bu cümleyi kim sarf etti vesaire?

Örneklediğim yerde üçüncü paragraf, parantez içinde de gösterdiğim gibi özneyi işaret etmeliydi. Böylece karşılıklı eylemlerin sürdüğü, çift taraflı hareketin hakim olduğu kurgu salçaya dönmezdi. Ne yazık ki yukarıya alıntladığım girişle başlayan kitap, baştan sona aynı hayati hatayı sürdürüyor ve (af edersiniz) okuma keyfinin de içine ediyor.

Kitap iyi kurguya sahip. Merak uyandırıcı. Ama Türkçenin genel kurallarından bihaber bir çevirmenin elinden çıkması edebi tadı alıp götürmüş.