Maymun ve Öz

Huxley karşıt-ütopyanın başyapıtı kabul edilen Cesur Yeni Dünya'yı iki büyük savaş arasında, 1932 yılında yazmıştı. İnsanlığın ilerleme çizgisi ile ilgili çok ciddi kaygıları vardı. On yıl bile geçmeden, II. Dünya Savaşı'nın yıkımları onu haklı çıkarmış görünüyordu.

Maymun ve Öz'ü 1948 yılında (Orwell'in 1984 romanını yazdığı yıl) yazdı. Büyük Savaş sona ermiş, Naziler yenilmişti. Ancak Huxley uygarlığın geleceğine yönelik kaygılar taşımaya devam ediyordu.

Maymun ve Öz, üçüncü dünya savaşının sonrasındaki dünyayı anlatıyor. Savaşta büyük yıkıma uğrayan bölgelerden biri olan Amerika, ortaçağa geri dönmüş ve savaşın yıkıntıları içinden yeni bir din yükselmiştir.

Savaşın yıkımları ve yeni din olgularını Cesur Yeni Dünya'da da görürüz. Huxley'in felaket-sonrası dini, bu romanda bir tür şeytan-tapınmacılığı.

Bu romanda da Cesur Yeni Dünya(CYD) benzeri bir kötümserlikle yeni bir dünya, bu dünyanın inanışları, ritüelleri ve davranışları tasarlanıyor. Ancak bu romanda kurgu Cesur Yeni Dünya kadar başarılı değil.

CYD romanında olduğu gibi, bu romanda da değişen dünyanın kodlarını bize bir yönetici olan Şeytan-Vekili anlatıyor. (CYD'da Mustafa Mond anlatıyordu.)

CYD romanında olduğu gibi bu romanda da aykırı tipler var: Yeni Zelanda'dan gelen Dr. Poole (CYD'da Vahşi John) ve yıkıma uğramış Amerika'da tanışarak aşık olduğu sevgilisi Loola (CYD'da Lenina).

CYD romanında olduğu gibi, bu romanda kurgulanan dünyada da "eski" insanlar gibi yaşamayı seçen küçük bir azınlık var. (CYD'da adada yaşıyorlardı, MvÖ'de Kuzey Fransa'da yaşıyorlar.)

Özetle, MvÖ, Huxley'nin ikinci CYD denemesi. Bu romanın farkı, alışılmış roman tekniğinin dışında, bir film senaryosu biçiminde yazılmış olması.

Bir başyapıt olmaktan çok uzak, bazı bölümlerde uygarlığın gidişatı ile ilgili düşündürüsü paragraflar içerse de, vasat bir din-uygarlık hicvi.