Sultan III. Selim

Osmanlı tarihinin en çalkantılı dönemini anlatan 560 sayfa, ekler, kaynakça ve dizinden oluşan kitap.

Bu kadar çalkantılı ve tartışmalı bir dönemin 560 sayfaya sığdırılması elbette mümkün değil. Bazı çok önemli gelişmelerin hızlı geçildiğini düşünüyorum. Örneğin Fransız Devrimi'nin Osmanlı üzerindeki etkisi, Fransa'nın Mısır'ı işgali, Nizam-ı Cedit ordusunu oluşturan subay ve erlerin profili, ıslahatlara karşı çıkan muhafazakarların ekonomik-sosyal ilişkileri, Osmanlı'nın yönetici elitinin durumu, halk tabakalarının ıslahatlara tepkileri, isyanlar, vs.

Kitabın anlatım dili son derece soğuk. Olaylar kronolojik sırayla ve hızla anlatılıp geçiliyor. Kitapta ismi zikredilen sayısız sadrazam, vezir, komutan, diplomat ve ayan var. Bunların bir kısmı, kritik bir tarihi olayın içinde -evveliyatından hiç bahsedilmeksizin - anılabiliyor. Bu da okuyucuda ciddi kafa karışıklığına yol açıyor.

Kitap, tablolar, ekler, kısa biyografiler ve resimlerle daha okunur hale getirilebilirdi. Kitabın kurgusu, kronolojik sıraya göre değil, tarihi olgu, olay, hizipler ve fikirlere göre oluşturulsa idi, tarihsel görünüm okuyucu için çok daha anlaşılır hale gelirdi.

Bir de özensizliğe dikkat çekmek isterim: 241. sayfada 43 no'lu dipnotta Uzunçarşılı'ya referans verilerek bir tablo aktarılıyor. Bu tablo, 1756'dan başlayarak 1800'e kadar temel tüketim mallarının fiyat değişimlerini gösteriyor. Özellikle ekonomik araştırmalar yapan okuyucu için hazine değerindeki bu tabloda hiç bir veri yok! Kitabın çevirisi yapılırken unutulmuş! Böylesine bir özensizlik tam bir yayıncılık faciası ve okuyucuyu orijinal eseri araştırıp bulmak zorunda bırakıyor.

Kitabın bir sonraki baskısında düzeltilmesini beklemek de yersiz, çünkü burada da bir Türkiye gerçeği ile karşı karşıya kalıyoruz: Kitabın ikinci baskısı yapılamamış.

Neresinden tutsanız elinizde kalıyor.