Sırça Fanus
Sylvia Plath
En Son Değerlendirmeler
kitap sade ve hoştu. Ancak kesinlikle bu şekilde bitmemeliydi. Devamı nerede, sayfalar eksik mi acaba diye düşündürüyor. Ama ne yazık ki öyle değil. Bunun dışında güzel bir psikolojik roman diyebiliriz.
Tanımadan onu anlatmaya başlamıştım aslında. Sonradan ilerledi ve onun o kasvetli trajedisini onu tanımaksızın sahiplenmiştim. İsmini ilk gördüğümde not almış daha sonra hayatını incelemeye başlamış ve Sırça Fanus'u; şiir gibi akıp giden hayatını az buçuk kavramak için okumak istemiştim. İki sene geçti, baskısı tükenmiş kitabına ulaşmaya çalışalı, sahaf festivalleri, fuarlar işe yaramadı araya nadirkitap girdi ve Bursa'daki bir sahaftan getirttiğim sayfaları nemlenmiş kitabıyla tanışıklığımı ilerlettim.
Tanımadan önce sevmiştim
Kafamın içinde yarattım seni galiba
demek istiyorum Sylvia için, ozanların en zarifine hayranlığım (belki de platonik aşkım) sürüp giderken onu her defasında böyle anacağım. O kendi sırça fanusundaki boğuntu hücresinde solmuş çiçekleri toplarken elli yıl sonra aynı sırça fanusta görkemli bir kımıldanma arıyorum bende. O sırça fanus ki saya saya nefes aldırıyor insana ve süresi uzayıp duruyor tik takların.
Oto-biyografik roman diye anılıyor Sırça Fanus. Bu şekilde düşünüldüğünde anlamı derinleşiyor ve onun gençliğinin psikolojik gelgitlerine şahit oluyorsunuz. Ölüme adanmış yaşamı kitapta yine bir çift ölümü anarak başlıyor Sylvia. "Rosenberg'lerin" o idamıyla açılıyor sayfalar.
Esther ismiyle üniversite öğrencisi bir kızın gölgesine sığınan Sylvia ilk sayfalarda beni şaşırtırken (gerek edebi gerek kurgu açısından) daha sonra Esther'in geleceğe dair kararsız eylemleri, başarısızlıkla sonuçlanan planları, saatleri aşan uykusuzluk problemi ve hepsinin oluşturduğu karmaşık bir düğümle gerçekleşen bunalımıyla sayfalar elinize alışıyor. Esther psikolojik tedavi görmeye başladıkça amansızca gömülüyorsunuz sayfalara. O lanet psikologlara sövüyor, bu dünya da mutsuz olmanın 'delilik' adı altında tespit edilmesinin huzursuzluğunu yaşıyorsunuz. Esther'e uygulanan elektro şoklarla yüreğiniz sıkışıyor, tepesinde iyice daralan gökyüzüne yabancılaşmasına şahit olurken dört duvarla kaplı soğuk klinik odalarında sağlıklı bir akıl yaratma amacına şaşırıyorsunuz. Esther'in tanrıyla oynayabileceği tek kumar olan "intiharı" zorla elinden aldıklarını görürken tekrar tiksiniyorsunuz totaliter yaşamdan, kurumlardan, ailenin ve arkadaşların beklentilerinden. Hayır aslında, o kadar da intihara meyilli değil Esther, sadece yaşayacak kadar hayat dolu değil.
Kitap Esther'in sözde tekrar topluma kazandırılmasıyla (muğlakta bırakmış Sylvia) sonuçlanırken sefil aklımla Sylvia Plath'e odaklanıyorum. Wikipedia bilgileriyle yaşamına ışık tutmak istemiyorum ben, sadece onun hissettiklerini merak edip tekrar tekrar sayfaları incelediğimde onunla yaşamayı özlüyorum.
O kadar güzel anlatmış ki geçtiğimiz yıl yaşadığım uykusuz günlerime atıfta bulunurcasına; "Dünyadaki en güzel şey gölge olmalıydı. Gölgenin milyonlarca kımıldayan şekli ve çıkmaz sokakları..."
Ve yine gelecek planlarıma atıfta bulunurcasına sanki kaçamayacağım şeyi vurgulamış şurada da; "Çünkü nerede olursam olayım -bir gemi güvertesinde, Paris'de bir sokak kahvesinde ya da Bangkok'da- hep aynı sırça fanusun altında kendi ekşimiş havamda bunalıyor olacaktım."
Şiirlerinin bir kısmını okudum, kitaplarını da edinmeye çalışacağım. Geçtiğimiz yıllarda hayatını anlatan bir Sylvia adlı filmi izledim; saçmalıktı.
Sonuç olarak tanımak isteyeceğim tek kadın;
Tanımadan önce sevmiştim
Kafamın içinde yarattım seni galiba
Detaylar öyle güzel işlenmiş ki okurken romanı yaşıyormuş gibi hissettim. Çok kaliteliydi.
Yazarın kendi hayatını anlatmasının yanısıra, kitap yayınlandıktan 1 ay sonra ölmesi daha da çok insanın ilgisini çekiyor. Okurken insanın aklına devamlı gelen soru bu oluyor : Acaba neden kendini öldürdü ? Neden? Bu kadar başarılı bir insan , çocuğu ve eşi olmasına karşın nasıl buna cesaret edebildi ? bu ve buna dayanan sorularla okuduğum bir kitaptı. Her şey düşündüğümüz gibi olmak zorunda değil maalesef. Bazıları hayatın üstüne gider , bazılarına da artık fazla gelir her şey.
Gerçekten çok iyi bir kitaptı. Esther gibi düşündüm kitabı okurken. Hatta Esther oldum. Karamsarlığı, intihar düşünceleri, deliliği... Çok tanıdıktı. Benim içimde gizlenmiş asıl düşüncelerimi yansıtmıştı. Ya da açığa çıkan düşüncelerimi doğrular nitelikteydi.
Kitabı okurken en güzel şey de Sylvia'yı da görmemiz. Yaşanılan olayların hepsini belki de Sylvia yaşamamıştır ama düşünceleri kesinlikle başka olaylarda yaşanmıştır.
Esther olmak istedim. Herkes okuduğu kitapta mutlu sonla biten ya da rahat bir yaşam süren karakter olmak isterken ben Esther olmak istedim. Delilerle iç içe yaşamak, doktorları kandırmak istedim. Bunu ciddi olarak düşünüyorum da.
Sylvia kesinlikle benim favori yazarım.
Hayatımın kitabı... Sylvia'yı tanıdığım günden beri ruh ikizim diye anlattığım kadının kaleminden dökülen satırları okumak muazzamdı!
Hayatımın anlamı Sylvia. Dünyadan bu kadar kolay kopmasaydı ne güzel şeyler yapacaktı.
Sylvia Plath... Sanırım onu kelimelerle anlatmak yetmez. Keşke yaşasaydı da birkaç tane daha roman yazsaydı. Sırça Fanus'a gelirsek: Kitapta Sylvia içinde kopan fırtınaları anlatmak için o kadar güzel cümleler kurmuş ki anlatmam size: "Bir gün bir yerde -okulda,Avrupa'da,herhangi bir yerde- o boğucu çarpıtmalarıyla sırça fanusun yeniden üzerime inmeyeceğini nasıl bilebilirdim?" Zaten kitabı okuduktan sonra kitabın her cümlesinden böyle alıntılar yapılabileceğini anlayacaksınız. Muhteşem bir kitap ama dikkatli olmakta fayda var bu kitabı okuyan hangi arkadaşıma sorduysam bende dahil kitabın sonunda intihar etme isteği doğuyor insanın içinde daha doğrusu intihar etmenin nasıl olduğunu merak ediyorsun. Son olarak şunu söylemeliyim ki bana göre her gencin okuması gereken bir kitap.İyi okumalar!
Sylvia'nın yarattığı melakolik havayı neredeyse elle tutulacak kadar hissedebiliyorsunuz bu kitapta.. kesinlikle okunması gereken bir eser.
Melankolik intihar havası(kaç kez olduğunu sayamadım),şiirler,ölümler,ilişkiler,korkular,psikiyatrlar,bazı milyonda birler...Ve yazarın romanı yazımından 1 a sonra intiharı.Okuma da ne yap:))
Her şeyi birden ilk ve son kez yapıp kurtulmak istiyordum... Okuduğum en akıcı, en duru, en gösterişsiz, en içten kitapti.kendimi cogu zaman onun yerine koydum...
Yazarın hayatının da romanla paralellik gösteriyor oluşu sanırım insanları oldukça etkilemiş. Açıkçası kitabın ilk 10 sayfasını okuduğumda "eğlenmelik" bir kitap olduğu hükmüne peşinen vardım. Derinliklerden uzak ilk gençlik dizileri tadında ilerledi. Gariptir ki kitabın ortasından sonuna doğru yazar sanki yazma işini ağır depresif bir arkadaşına devretmiş gibi bir hisse kapıldım. Yazarın, duygu geçişi için okuru yeteri kadar hazırlamadığını düşünüyorum. Satır aralarında feminist ifadeler olsa da zayıf kalmış. Yüzeysel, mesafeli, nedeni anlaşılmayan depresif Esther karakterini sevemedim.
Kitabı akıcı ancak dili ve derinliğini zayıf buldum.
Amerikan edebiyatını seven biriyim.Kolay kolay kitap yarım bıraktığım olmaz.Ancak bu kitapta yarısına gelmeme rağmen aradığım tadı bulamadım.Bir erkek okuyucu olarak etkilendim diyemem.Sadece akıcı bir kitap diyebileceğim bir çalışma olmuş.
Pek erkeklere göre bir kitap değildi bence. Baş karakterin psikolojisi ve melankolik yapısı başarılı bi şekilde verilmiş olsa da, kadın dünyası üzerine yoğunlaşmış olması ve aşırı detaycılığı beni biraz sıktı. Velhasıl kadın okurların daha çok beğeneceğini düşünüyorum.
Olaylarin arasindaki kopuk gecisler odaklanmami ve metni butun olarak kavramami engelledi; bunun sebebi belki de kitabi yazarken yazarin icinde bulundugu ruh haliydi. Bu kapsamda degerlendirdigimde depresyon ve karamsarligi bana hissettirebildi.