Yeraltından Notlar
Fyodor Mihailoviç Dostoyevski
En Son Değerlendirmeler
"Dünya edebiyatının en niteliksiz romanı hangisidir?" diye sorarsanız, gönül rahatlığıyla "Yeraltından Notlar!.." cevabını verebilirim.
"Kolay elde edilmiş bir saadet mi, yoksa insanı yücelten ıstırap mı daha iyidir?"
Bu, açık bir algıyla okuduğum ilk Dostoyevsky kitabım. En doğru zamanı bulmuşum diyorum kendime. Tabi zamanın çokluğuyla değil, hissiyat çokluğuyla ilgili bir durumdan bahsediyorum. Herkesin ara ara indiği bir yeraltı vardır sanırım, selam olsun oradan seslenenlere.
Dostoyevski'nin büyük romanlarından ayrı bir yere koymak lazım bu kitabı. Ama yine de en sevilen kitaplarından biri, kendisiyle ve insanlıkla dalga geçişini samimi bulduğumuz için belki de.
Ayrıca bilmeyenler için önemli notu paylaşayım: Dostoyevski bu kitabı; Çernişevski'nin Nasıl Yapmalı'daki mantıklı sebeplerden iyiliksever olan devrimci insanlarına cevap olarak yazmış. Kitapta insanoğlunun nankör olduğuna ve bu adaletsiz düzeni kendilerinin istediğine dair vurgular bu yüzden.
Okumak için beklenemeyecek kadar kıymetli, altı çizilesi cümlelerle dolu eser.
Dostoyevski eteğindeki taşları birer birer dökmüş. Kendisine hayran bıraktırdı. Asla bekletmeyecek, yaşanmışlıklardan sonra okunması gereken harika yapıt.
Başı kafamı bulandırdı. Ama sonrası fena. Böyle biri nasıl bir kitapta kahraman olur (başrol) diyorsunuz.
Alıntılar;
*“Belki de insan yalnızca refahtan değil, acıdan da aynı ölçüde hoşlanıyor. Hatta acının mutluluk kadar yararlı olduğu bile düşünülebilir. İnsanın yeri geldiğinde acıyı, tutkuya varan derecede sevdiği bir gerçektir. Bunu anlamak için insanlık tarihine bakmaya gerek yok, yaşamın ne olduğunu bilen bir insansanız kendi kendinize sorun yeter. Benim kişisel düşünceme göre, yalnızca refahı sevmenin biraz ayıp yanı bile vardır. İyi mi kötü mü olduğunu bilmem ama bazen bir şeyleri kırıp dökmenin bile kendine özgü bir tadı olabiliyor. Bu açıdan,ben ne yalnız başına refahı, ne de yalnız başına acıyı yeğlerim. Acı, kuşku demektir, yadsıma demektir. Bununla birlikte insan gerçek acıyı tatmak istediğinden, çevresinde bir kargaşa yaratmak, yok etmek, dağıtmak hevesinden asla kendisini uzaklaştıramaz. Bizim manevi varlığımızın biricik kaynağı acı değil mi?”
* Ne ben herhangi birine benziyordum, ne de herhangi biri bana benziyordu. Ben tek başımaydım, onlarsa hep birlikteler.
* Bazen durduk yerde bir olayın bütün yaşamımı değiştireceğine inanırdım. En çok da bu mecburi eve dönüşler sırasında tam kapıda yakalardı bu duygu. Eşikte öylece kalır gözlerim dalar çocuksu bir umutla bir şeylerin olmasını beklemeye başlardım.
* "Sizin dinlemek isteyip istemediğinize bakmaksızın, neden bir böcek bile olamadığımı anlatmak geliyor içimden. Şunu bütün ciddiyetimle söylüyorum ki, birçok kez böcek olmak istedim. Ancak bana bu onur bile bahşedilmedi. Baylar, fazla bilinçli olmak bir hastalıktır. Gerçek, tam bir hastalıktır. Sıradan bir bilinç, insanın yaşamı için fazlasıyla yeterlidir. Yani şu şanssız on dokuzuncu yüzyılımızın gelişmiş insanına, gerekli olan bilincin yarısı, hatta dörtte biri bile yeterlidir”
* “Hangisi daha iyidir: kolayca kazanılan bir mutluluk mu, yoksa insanın ruhunu yücelten acı mı? Evet, hangisi?”
Dostoyevski denince aklıma gelen ilk kitaptır Yeraltından Notlar.Benim için özel bir yeri vardır..Kalbimi bu eseriyle çaldı Dostoyevski.Belki de beni en çok yakalayan kitaptır.
Kendi hislerini ve duygularını paylaştığı bu kitap bana hitap etmedi o yüzden yarıda bıraktım
Başlarda bocalamadım desem yalan olur ama sonrasında çok ilginç bi hal aldı.Altı çizilesi birçok cümle var..
Kısa sayılabilecek bu kitabı bitirmemin uzun bir süre almasının sebeplerinden birincisi yaz başlangıcının rehaveti, ikincisi ise romanın başlangıcının oldukça sıkıcı olması. Bir bilen olsaydım ve bana bu kitap hakkında danışılsaydı, danışana, ikinci bölümden başla, öğüdünü verirdim. Keşke biri de bana bu aklı verseydi. O zaman hem kitabı daha anlayarak ve kısa sürede okurdum hem de Yeraltı Adamını daha iyi anlardım.
Kitap hakkında (tabi okuduktan sonra) yaptığım onca araştırmanın hiç birinde Y.A'nın psikolojik bir rahatsızlığı olduğuna dair bir buluş ile karşılaşmadım. Oysa bana göre Y.A kendi namıyla anılabilecek bir hastalığın keşfettiricisi olacak özgünlükte bir hasta.
Lafcadio "nedensiz edim" gibi bir kavramın doğuşunu sağladıysa Y.A 'nın neyi eksik?
Freud Dosto hakkında bir sürü şey söylemiş ve şunu eklemiştir:" Yaratıcı sanatçı sorunu karşısında psikanalizin, silahlarını ne yazık ki bir yana bırakması gerekiyor.”
aynı zamanda varoluşçuluğun ilk romanı sayılan bu eser ciddi bir psikolojik incelemedir.
Ama ne yazık okdum ve bitti.....
Rus romanlarının çok sıkıcı olduğu efsanesine uyarak Rus edebiyatı okumama huyuma son verdiğim kitap.İyi ki bu kitabı okumuş ve bu düşüncenin çok yanlış olduğunu öğrenmişim.Bu kitap Dostoyevski'nin diğer kitaplarına da ilgi göstermemi sağlamış benim için çok özel olan bir kitap.Her insanın iç dünyasında yaşadığı şeyleri edebi bir dille ortaya çıkarmış olan Dostoyevski'ye şapka çıkartmaktan başka yapılabilecek bir şey yok.
Okuyan her kesimden insanın kendine karakter edinebileceği tarzda yaratılmış bir insanın etrafında dönen sürükleyici bir kitap, ve bence Dünya edebiyatına yön vermiş olan Dostoyevski'nin her zamanki o ruhsal betimlemelerinin oluşmasını sağlayan temel taşı dediğimiz eseri bu..
Okunması ve okutulması gerekilenler listesinde ilk sıralarda olması gereken kitaplardan..
Her satırda kendimi buldum. Mutlaka okunmalı. Hey insanlar! Bizim gibileri yalnız bırakın, öyle daha mutluyuz.
Fyodor Dostoyevski denince aklıma gelen ilk roman, bir başyapıt. Yazarın his ve düşüncelerini en iyi şekilde dillendirdiği kitaptır bana kalırsa Yeraltından Notlar. ''Düzensiz düşünce sistemi''nin gözler önüne serildiği bu eser, benim için oldukça özeldir aynı zamanda. Okumalı, tekrar tekrar okumalı.
Bu kitapta kendimi buldum, bu kadar açık ve net. Her ne kadar kitabın karakteri çok histerik, uç duygulara sahip olsa da -ki normalde en ifrit olduğum karakter tipidir- hatta çoğu zaman kendine gel be adam diye bağırma isteği duysam da yabancı değildi bana. Her okumada ayrı bir tat alınacak türden harika bir eser. :)
http://ebediyenedebiyat.blogspot.com/2012/09/yeraltndan-notlar-fyodor-dostoyevsky.html
Yalnız bir adamın yeraltına indiriyor bizi Dostoyevski... Uzun süre etkisinden çıkılmayacak bir kitap.
Dosytoyevskinin yazdığı, son derece akıcı olan bu kitabı okumanızı tavsiye ederim.
