Cezmi

Tanzimat dönemi yazarı Nâmık Kemalin Cezmi romanı, anıtsal bir çağ romanı örneğidir. Yapıtta, Osmanlı devletinin yükselişinin doruğu sayılan, ama yıkılışının tohumlarını da içinde taşıyan XVI. yüzyılda geçen olaylar, her ikisi de tarihte gerçekten yaşamış olan Cezminin ve Kırım Hanı Âdil Girayın başından geçen serüvenlere koşut olarak ve tarihe uygun bir anlatımla verilmiştir. Tarihsel olaylar ve siyasal entrikalar, Perihanın Âdil Giraya duyduğu saf ve temiz, Şehriyârınsa tutkulu ve ikiyüzlü aşkları, Coşumculara özgü bir biçemle ve ustalıkla anlatılmaktadır. Cezmi: Yazınımızda tarihsel romanın ilk ve en görkemli örneği.

******

Hicretin IX. yüzyılı ki (Miladi XV. yüzyıl) son senelerinde (1495) Osmanoğlulları nın onuncu padişahı Kanuni Sultan Süleyman dünyaya gelmişti. Birbirinden önemli birçok tarih olaylarını ve büyük keşifleri içine alan bu yüzyıl, insanlık tarihinde en üstün bir çağrıdır. Güya ki kudret eli, ancak birkaç bin yılın içine sığabilecek olayları bir araya toplamış da, bir mucize daha göstermek için, yüz yıldan ibaret bir zaman içine sıkışmıştı.

************

Türk Edebiyatı tarihinde ilk tarihî romanlar arasında yer alan Cezmi, aynı zamanda yabancı coğrafyalara açılması bakımından da ilkler arasında yer almaktadır. Namık Kemalin iki cilt olarak planlayıp sadece birinci cildini yazdığı bu eser, XVI. yüzyıl Türk-İran savaşlarını konu alır. Edebiyat tarihleri, Namık Kemalin gençlik yıllarında dedesinin yanında kaldığı Karsta Kırım Savaşına giden Osmanlı askerlerinden etkilenerek bu intibalarını Cezmide kullandığı konusunda hemfikirdirler. Tanzimat dönemi romanlarının birçoğunda olduğu gibi, bu romanın kahramanı Cezmi de ideal bir tip olarak okuyucunun karşısına çıkar. Yayınevimiz Cezminin şimdiye kadar yayımlanan orijinal metinler içinde en sağlam olanını yayımlamamış olmaktan da gurur duymaktadır.



************

Namık Kemalin temel düşünceleri kendi metinlerine dayanarak kısaca özetlenecek olursa: İnsan özgür doğar... Birinin özgürlüğü başka bir kişinin özgürlüğüyle sınırlı olmalıdır... En büyük güç, toplumdadır; onun için kişilerin özgürlüğünün korunması topluma verilir... Devletin asıl görevi, adaleti yerine getirmektir... Vatan, coğrafyadan çok millet hayatıyla kaynaşan bir tarih mirasıdır... Özgürlük, insanlık düşüncesinin ürünüdür.Edebiyat-ı sahiha (Yalın Edebiyat) sözünü kullanmayı seven Namık Kemal, romantizmin etkisinde ve divan edebiyatının karşısındadır. Namık Kemal, romanı gerçekleşmemişse bile gerçekleşmesi mümkün olan bir olayı ahlaka, geleneklere, duygulara ve olasılıklara uygun ayrıntılarla anlatmak diye tanımlar; tiyatroyu, insanlığın durumunu anlatan eğlencelerin en faydalısı diye niteler.İkinci cildi yazılmamış olan Cezmi, tarihi bir romandır. Kırım Şehzadesi Adil Giray, İran Kraliçesi Şehriyar, şah kızı Perihan ve sipahi Cezminin Osmanlı-İran savaşları sırasındaki serüvenleri romantizmin bütün işaretlerini taşıyan hayali bir hikâyedir.

************

Edebî kimliği ile siyasal kimliği olumlu anlamda etkileşmiş, vatan şairi Namık Kemali pek çoğumuz edebî anlamda şiir ve piyeslerinden tanırız. Cezmi ise onun ilk kez 1880de ilk cildi yayımlanan ancak tamamlamaya ömrünün vefa etmediği, İntibahtan sonra yazmış ve yayımlamış olduğu ikinci romanıdır. Türü itibariyle tarihsel roman kategorisinde olan eser, Kırım Hanı Adil Girayın çevresinde dönen aşk, iktidar, entrika eksenli ilişkileri, okuyucuları hayran bırakacak bir dil ustalığıyla ele alıyor. Edebî lezzetin sahici taliplerine, hararetle tavsiye olunur.

******

Tanzimat dönemi yazarı Nâmık Kemalin Cezmi romanı, anıtsal bir çağ romanı örneğidir. Yapıtta, Osmanlı devletinin yükselişinin doruğu sayılan, ama yıkılışının tohumlarını da içinde taşıyan XVI. yüzyılda geçen olaylar, her ikisi de tarihte gerçekten yaşamış olan Cezminin ve Kırım Hanı Âdil Girayın başından geçen serüvenlere koşut olarak ve tarihe uygun bir anlatımla verilmiştir. Tarihsel olaylar ve siyasal entrikalar, Perihanın Âdil Giraya duyduğu saf ve temiz, Şehriyârınsa tutkulu ve ikiyüzlü aşkları, Coşumculara özgü bir biçemle ve ustalıkla anlatılmaktadır. Cezmi: Yazınımızda tarihsel romanın ilk ve en görkemli örneği.

******

Hicretin IX. yüzyılı ki (Miladi XV. yüzyıl) son senelerinde (1495) Osmanoğlulları nın onuncu padişahı Kanuni Sultan Süleyman dünyaya gelmişti. Birbirinden önemli birçok tarih olaylarını ve büyük keşifleri içine alan bu yüzyıl, insanlık tarihinde en üstün bir çağrıdır. Güya ki kudret eli, ancak birkaç bin yılın içine sığabilecek olayları bir araya toplamış da, bir mucize daha göstermek için, yüz yıldan ibaret bir zaman içine sıkışmıştı.

************

Türk Edebiyatı tarihinde ilk tarihî romanlar arasında yer alan Cezmi, aynı zamanda yabancı coğrafyalara açılması bakımından da ilkler arasında yer almaktadır. Namık Kemalin iki cilt olarak planlayıp sadece birinci cildini yazdığı bu eser, XVI. yüzyıl Türk-İran savaşlarını konu alır. Edebiyat tarihleri, Namık Kemalin gençlik yıllarında dedesinin yanında kaldığı Karsta Kırım Savaşına giden Osmanlı... tümünü göster