Yaşam ve Yazgı
Vasili Grossman
Grossman'ın eseri, toprak altında yatanların sesi, baskı rejimlerinin yaşama ve özgürlüğe asla galip gelemeyeceğinin ölümsüz bir belgesi olmaya devam ediyor.
Sovyet Rusya'nın büyük yazarlarından ve tarihin en önemli savaş muhabirlerinden Vasili Grossman (1905-1964), başyapıtı Yaşam ve Yazgı'yı 1950'lerde kaleme aldı.
Ustası Tolstoy'un dev eseri Savaş ve Barış gibi, büyük bir muharebenin, İkinci Dünya Savaşı'ndaki Stalingrad Savunması'nın etrafında şekillenen bir dönem romanı olan Yaşam ve Yazgı, her şeye rağmen direnen insanların kaderini anlatmakla kalmıyor, Stalin Rusyası'nda yaşananları gerçekçi bir dille gözler önüne seriyordu.
Stalin'in ölümünden sonra yaşanan yumuşama döneminde kitabın yayımlanabileceğini düşünen Grossman, yanılıyordu. Yetkililer yazarı değil ama kitabı mahkûm etti. KGB müsveddelerine, hatta daktilo şeritlerine bile el koydu. Politbüro'dan Mihail Suslov'un deyişiyle, "Kitabın yayımlanabilmesi için en az 300 yıl geçmesi gerekiyordu." Grossman, umutsuzluk ve hayal kırıklığı içinde, 1964'te öldü.
Ancak Yaşam ve Yazgı'nın yazgısı, yazarından farklı oldu. Kitabın iki kopyası daha vardı ve gizlice ülke dışına çıkarıldı; 80'lerden sonra Batı'da basıldığında, özellikle Fransa, İngiltere ve ABD'de büyük yankı uyandırarak zamanla bir milyonun üzerinde okura ulaştı.
Grossman'ın eseri, toprak altında yatanların sesi, baskı rejimlerinin yaşama ve özgürlüğe asla galip gelemeyeceğinin ölümsüz bir belgesi olmaya devam ediyor.
Sovyet Rusya'nın büyük yazarlarından ve tarihin en önemli savaş muhabirlerinden Vasili Grossman (1905-1964), başyapıtı Yaşam ve Yazgı'yı 1950'lerde kaleme aldı.
Ustası Tolstoy'un dev eseri Savaş ve Barış gibi, büyük bir muharebenin, İkinci Dünya Savaşı'ndaki Stalingrad Savunması'nın etrafında şekillenen bir dönem romanı olan Yaşam ve Yazgı, her şeye rağmen direnen insanların kaderini anlatmakla kalmıyor, Stalin Rusyası'nda yaşananları gerçekçi bir dille gözler önüne seriyordu.
Stalin'in ölümünden sonra yaşanan yumuşama döneminde kitabın yayımlanabileceğini düşünen Grossman, yanılıyordu. Yetkililer yazarı değil ama kitabı mahkûm etti. KGB müsveddelerine, hatta daktilo şeritlerine bile el koydu. Politbüro'dan Mihail Suslov'un deyişiyle, "Kitabın yayımlanabilmesi için en az 300 yıl geçmesi gerekiyordu." Grossman, umutsuzluk ve hayal kırıklığı içinde, 1964'te öldü.
Ancak Yaşam ve Yazgı'nın yazgısı, yazarından farklı oldu. Kitabın iki kopyası daha vardı ve gizlice ülke dışına çıkarıldı; 80'lerden sonra Batı'da basıldığında, özellikle Fransa, İngiltere ve ABD'de büyük yankı uyandırarak zamanla bir milyonun üzerinde okura ulaştı.
Değerlendirmeler
beklediğim dolgunlukta bir anlatmı yok malesef. yine de okunabilir.
"faşizmin ilkelerinde modern fiziğin ilkeleriyle korkunç bir benzerlik vardı"
"insanlarda iyimserlik arttıkça daha dar kafalı daha bencil olduklarını görüyorum."
(1. kitap)
Bu kitap sıradan bir romandan ziyade binlerce insanın yaşamından damıtılmış başka bir hayat gibi. Savaş atmosferini bu kadar çok yönlü ve topyekün ele alabilen başka bir roman okumadım. Nazilerin insanları gaz odasına gönderdikleri bölüm, romanın duygu yoğunluğu açısından zirve yaptığı yerdi benim için, bir kez daha "ne çok acı var" dedirtti. Kitabın bunun kadar değerli bir niteliği daha var, totaliter rejimin insan özgürlüğüne ve dolayısıyla insan onuruna ne kadar zararlı olduğunu adeta yaşatarak anlatabilmesi. Edebi yetkinlik konusunda bir Tolstoy ustalığı yok, özellikle başlarda karakterlerin çok olması ve farklı yerlerde hikayelerin anlatılmaya başlanması nedeniyle zorlanmalar oldu ancak üç cilt olmasına rağmen sonuna doğru bitmesini istemedim, -burdan sonra spoiler olabilir- mert bir adam olan novikov'un aşk acısından ve politikacıların hainliklerinden kurtulup hayatına devam ettiğini, yine bir yönden dürüst bir adam olan krımov'un atılan iftiralardan ve çalışma kamplarından kurtulduğunu görmeyi isterdim. Ama ştrum'un inanmadığı halde mektuba imza atarak yaptığı hataya karşın kendine ders çıkarması, gelecekten yana umutlu olduğunu görmem, belki de romanın en çok benimsediğim ve cephede sürekli karısından ve çocuğundan mektup bekleyen beryozkin'in romanın son sayfalarında adı verilmeden eve dönen asker olduğunu anlamam da onca acıya rağmen mutlu etti. Bunlar eninde sonunda roman kahramanı, fakat gerçek her zaman kurgudan tuhaftır sözüne atfen, aynı zamanda bunlar aynı zamanda, yaşamış insanlardan birer parça olduğundan roman bittiğinde boğazım düğümlendi, ki bana göre iyi roman bittiğinde okuyucunun boğazında bir yumruk bırakan romandır.
Baskı Bilgileri
Karton Cilt, 1216 sayfa
Can Yayınları tarafından yayınlandı
Diğer baskılar
Benzer Kitaplar
Şu An Okuyanlar
Okumuşlar
Okumak İsteyenler
|